10 cách giúp bạn phát triển trí tuệ tinh thần
Chúng ta có lẽ đã quen với chỉ số thông minh (IQ) và chỉ số thông minh cảm xúc (EQ). Nhưng còn một chỉ số khác rất thú vị mà không phải ai cũng biết: chỉ số thông minh tinh thần (SQ – Spiritual Intelligence).
Hàng ngày, chúng ta lặp đi lặp lại một quy trình: thức dậy, đi làm và tập luyện để đảm bảo sức khỏe thể chất mà không biết rằng, chúng ta có thể đã bỏ qua sự tồn tại của trí tuệ tinh thần. Nhưng bạn hãy nhớ rằng, con người là một thực thể thống nhất. Vì vậy, muốn đảm bảo sức khỏe thể chất, bạn cũng cần phải có một tinh thần khỏe mạnh.
Trí tuệ không chỉ thể hiện qua chỉ số IQ
Tâm lý học đã chỉ ra rằng có nhiều kiểu trí thông minh khác nhau tồn tại. Nhưng đa số chúng ta chỉ nhớ đến những típ thông minh lý trí – gắn với khả năng nhận thức, phân tích, suy luận và áp dụng kiến thức của mỗi người.
IQ (Intelligence Quotient) – Chỉ số thông minh
Chỉ số thông minh tiêu chuẩn được đo bằng bài kiểm tra IQ phản ánh khả năng suy nghĩ, tính toán và suy luận dưới áp lực của một người. Các kiến thức về vật lý, toán học, lịch sử… cũng được đánh giá qua bài kiểm tra này. Có thể thấy, chỉ số IQ chủ yếu tập trung vào hoạt động của não bộ. Nhưng đây không phải là kiểu thông minh duy nhất.
EQ (Emotional Intellignce) – Trí tuệ cảm xúc
Trí tuệ cảm xúc phản ánh khả năng thấu hiểu bản thân và kiểm soát cảm xúc của mỗi người. Trí tuệ cảm xúc được xác định dựa trên cách một người điều khiển những cảm xúc của mình và xử lý các tình huống trong cuộc sống. Người có trí thông minh cảm xúc sẽ thiên về con tim.
Người sở hữu chỉ số EQ cao có khả năng tự nhận thức bản thân và điều khiển cảm xúc một cách khéo léo. Họ có thể đồng cảm với nhiều người. Họ giỏi giao tiếp, tiết chế cảm xúc, cũng như cân bằng giữa ý nghĩ và hành động của mình. Người thông minh về mặt cảm xúc sẽ không bao giờ cư xử thiếu suy nghĩ.
Ảnh: Unsplash/Alex Shaw
SQ (Spiritual Intelligence) – Trí tuệ tinh thần
Cuối cùng, chúng ta có trí tuệ tinh thần – một trong những lĩnh vực được nghiên cứu rất nhiều trong các trường đại học chuyên về tâm lý học và tâm thần học. Tuy nhiên, so với các loại hình khác, trí tuệ tinh thần ít phổ biến hơn.
Trí tuệ tinh thần đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống mỗi người. Tinh thần định hướng cách chúng ta suy nghĩ, đồng thời phản ánh nhu cầu tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống và kết nối với vũ trụ của mỗi người.
Trong nghiên cứu mới nhất của mình, Danah Zohar – một trong những chuyên gia có tầm ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực này – đã chỉ ra 10 đặc điểm mà những người có trí tuệ tinh thần cao đều sở hữu.
1. Họ là người có lòng trắc ẩn
2. Họ tự do và không sợ hãi
3. Họ có cái nhìn bao quát về thế giới
4. Họ không ngần ngại hỏi “tại sao?”
5. Họ độc lập về cả vật chất, thể chất và tinh thần
6. Họ ủng hộ sự đa dạng
7. Họ là người toàn diện
8. Họ biết cách tận dụng những khía cạnh tiêu cực trong cuộc sống của mình
9. Họ theo đuổi lý tưởng và không bao giờ bỏ rơi giá trị của mình
10. Họ muốn thấu hiểu bản thân và lan tỏa mong muốn đó đến người khác
Có thể thấy, trí tuệ tinh thần mang đến một cái nhìn toàn diện về con người và cuộc sống. Những người thông minh về mặt tinh thần thường xem xét vấn đề một cách bao quát, nhưng cũng không được bỏ qua các chi tiết nhỏ.
Đồng thời, họ cũng hiểu được tầm quan trọng của quá trình phát triển trong mọi lĩnh vực kiến thức và hoạt động của con người. Vì thế, người có trí thông minh tinh thần sẽ không ngừng tìm cách cải thiện bản thân. Họ luôn theo đuổi sự tiến bộ. Một tinh thần khỏe mạnh cũng giúp họ nhận thức tốt hơn về cuộc sống vật chất của mình.
Vậy chúng ta có thể làm thế nào để phát triển trí tuệ tinh thần?
Tiến sĩ Triết học Francesc Torralba gợi ý cho bạn 10 cách sau.
1. “Cuộc đời của ta có đáng sống hay không?”
Bạn đang mong chờ điều gì từ cuộc sống của mình? Mỗi chúng ta đều mong đợi một điều ý nghĩa nào đó trong cuộc sống. Câu trả lời cho câu hỏi này phản ánh chính xác tính cách và quan niệm về giá trị bản thân của mỗi người.
Chỉ con người mới suy nghĩ về ý nghĩa cuộc sống, còn những loài vật khác thì không. Đó là điều khiến chúng ta khác biệt. Vậy nên, bạn hãy tự đặt ra câu hỏi cho bản thân và đi tìm những giá trị, động lực của riêng mình nhé.
Ảnh: Pexles/Saliha
2. Luôn đặt cÂu hỏi và tìm câu trả lời
Torralba khuyên chúng ta đặt ra những câu hỏi sâu sắc và phức tạp hơn, ví dụ như: Vì sao ta lại có mặt trên thế giới này? Liệu ta có đang mang một sứ mệnh nào không? Ý nghĩa sự tồn tại của ta là gì? Ta mong đợi điều gì sau khi ta ra đi? Tại sao có quá nhiều đau khổ và khó khăn trên đời?
Từ những điều đó, bạn có thể quay lại với câu hỏi đầu tiên: Cuộc đời của ta có đáng sống hay không? Có đáng tranh đấu hay không? Bạn không nhất thiết phải tìm được câu trả lời cho mọi nghi vấn. Nhưng những câu hỏi ấy sẽ giúp phát triển mặt triết học trong suy nghĩ và là nguồn sức mạnh để rèn luyện trí tuệ tinh thần của bạn.
3. Tạo ra khoảng không cho riêng mình
Ở đây, Torralba muốn nói đến không gian tinh thần. Bạn cần biết tách mình ra khỏi một tình huống, quan sát từ xa để có thể hiểu rõ hơn về nó. Người ta vẫn thường nói “Người ngoài cuộc bao giờ cũng sáng suốt hơn” mà.
Việc quan sát một vấn đề, một tình huống hay một mâu thuẫn từ xa sẽ ảnh hưởng tích cực đến phán đoán của bạn, khiến bạn trở nên công tâm hơn. Cách này giúp bạn không bị tác động bởi những cảm xúc cá nhân và cho trí tuệ tinh thần của bạn cơ hội để đưa ra quyết định đúng đắn.
Ảnh: Unsplash
4. Vượt qua những giới hạn
Francesc Torralba gọi đây là năng lực siêu việt của con người. Theo Torralba, chúng ta không nên bằng lòng, phải biết hy vọng và nhìn xa hơn. Bạn đừng e ngại những giới hạn mà hãy khao khát vượt qua chúng.
Tuy thuộc về tinh thần, đây là một khả năng nằm ngoài mọi niềm tin tôn giáo. Bất kỳ ai cũng có thể đánh thức năng lực đó trong mình.
5. Trân trọng sự tồn tại
Con người có một sức mạnh bẩm sinh độc đáo – sự trân trọng. Những sinh vật khác, chẳng hạn như một loài thực vật hay động vật, dù tồn tại nhưng không nhận thức được sự tồn tại của chính mình. Để có thể trân trọng một người nào đó, bạn cần nhận ra sự tồn tại của bản thân và của họ ở một khoảng cách nhất định.
Tương tự, một phong cảnh, một tác phẩm, một bức tranh, một bầu trời đầy sao, một thân hình đẹp đẽ và tất cả những vẻ đẹp khác mà chúng ta trân quý đều cần một khoảng cách nhất định và sự nhận thức rằng chúng đang hiện diện. Hôm nay bạn đã cảm thấy trân trọng một người hay một điều gì đó hay chưa?
Khi đã hiểu được sự tồn tại của bản thân và thế giới, bạn sẽ nhận được một bất ngờ thú vị. Bất ngờ ấy sẽ dẫn dắt bạn đến cảm giác yêu thương và tận hưởng cuộc sống. Và cuộc đời này sẽ trở thành một dự án tuyệt vời của riêng bạn.
Ảnh: Unsplash/Tamara Schipchinskaya
6. Thấu hiểu bản thân
Trí tuệ tinh thần là con đường tốt nhất để đưa chúng ta đến với sự thấu hiểu bản thân. Khi trau dồi trí thông minh này, bạn sẽ hiểu hơn về bản thân, sẽ nhận ra bản thể và phân định được tính cách của bản thân thông qua những gì được bộc lộ ra bên ngoài.
Hành động và lời nói sẽ phản ánh bản thể và cách biểu lộ những khía cạnh khác như ngoại hình, ấn tượng tốt hay quy tắc ứng xử của chúng ta.
7. Tạo ra giá trị
Đây cũng là một năng lực độc đáo của con người. Kinh nghiệm đạo đức và khả năng phân định đúng sai là nền tảng cho trí tuệ cảm xúc của chúng ta. Bạn nên trân trọng khả năng này, để soi xét giá trị bản thân và sống đúng với những giá trị ấy.
8. Nhìn nhận cái đẹp
Tâm hồn nhạy cảm khiến con người thấy thích thú trước vẻ đẹp tự nhiên và tính nghệ thuật trong mỗi sự vật. Những con vật không có lý trí sẽ không thể thưởng thức cảnh hoàng hôn một cách sâu sắc như con người được.
Bạn hãy xem đây là nguồn động lực để tìm kiếm những điều hay cái đẹp, cũng như ý nghĩa của chúng trong cuộc sống hàng ngày. Bạn có bao giờ trân trọng khả năng ấy của mình chưa?
Ảnh: Unsplash/Erke Rysdauletov
9. Khám phá những bí ẩn
Con người là những sinh vật tò mò. Khi bắt gặp một bí ẩn nào đó, chúng ta lập tức muốn làm sáng tỏ nó. Chúng ta muốn biết điều gì đang đứng sau bí ẩn đó và tìm ra câu trả lời cho thứ đang hấp dẫn chúng ta.
Chúng ta luôn khao khát khám phá những bí ẩn về thế giới và con người. Để hiểu được những điều đó, chúng ta đặt ra những câu hỏi. Và thông qua những câu hỏi ấy, chúng ta có được một tâm hồn đủ sâu sắc để đối mặt với những vấn đề tinh thần quan trọng trong cuộc sống.
10. Không ngừng tìm hiểu
Đối với con người, khoa học vẫn là chưa đủ. Bên cạnh thế giới xung quanh, chúng ta còn muốn thấu hiểu chính mình hơn từng ngày.
Trí tuệ tinh thần giúp chúng ta trở nên hạnh phúc. Dù không thể hiểu rõ mọi chuyện trên thế giới nhưng hiểu thêm một chút về bản thân và những mối quan hệ xung quanh cũng sẽ khiến bạn vui vẻ hơn. Những hiểu biết ấy trao cho chúng ta cơ hội sống một cuộc đời trọn vẹn.
Ảnh: Unsplash/Jeffery Erhunse
Bài: Phương Uyên
Nguồn: Tạp chí Phái đẹp ELLE
Tham khảo: Spiritualify
