Hành động đăng một bức ảnh lên Instagram và bắt đầu ngồi đếm từng lượt like, từng lượt bình luận đều đều hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng như bị ám ảnh đang trở thành thói quen có nguy cơ đe dọa sự tỉnh táo tinh thần của các “tín đồ” mạng xã hội. Nhiều người chúng ta vẫn đang làm thế mỗi ngày, dựa dẫm vào các mạng xã hội nói chung và Instagram nói riêng như một hình thức công nhận, khẳng định giá trị cá nhân.

Ảnh: BuzzFeed News

Bước vào tháng Năm – “Tháng Nhận thức Sức khỏe Tâm thần” tại Mỹ, Instagram công bố mạng xã hội này đang cho chạy một phiên bản ứng dụng thử nghiệm tại Canada: một Instagram ẩn đi hoàn toàn số lượt like, và tiến hành theo dõi tác động của thay đổi này lên thói quen của người dùng. Số like được xóa bỏ khỏi tất cả các bài đăng, cả ảnh lẫn video, cả trên “feed” lẫn trong profile cá nhân của từng người.

Dĩ nhiên, người dùng vẫn có thể “thả tim” cho các bài đăng, nhưng Instagram sẽ chỉ hiển thị hình đại diện và tên một số người đã nhấn like, chứ không cho biết số lượng lượt like cụ thể. Chỉ có chủ nhân bài đăng mới biết được con số này bằng cách nhấn vào phần hiển thị người đã like bài viết. Nghĩa là, bạn có thể thấy được lượt like của mình nhưng không thấy được lượt like của người khác, và ngược lại.   

Jane Manchun Wong là người đầu tiên phát hiện tính năng ẩn lượt like của Instagram. Ảnh: @wongmjane/Instagram.

“Chúng tôi có nghe nhiều người nói rằng họ thấy lo lắng về số lượt like”, Trưởng Phụ trách Instagram Adam Mosseri chia sẻ với phóng viên trang BuzzFeed News. Công ty này cũng thừa nhận một số tính năng trong ứng dụng mạng xã hội của họ góp phần làm tăng mức độ căng thẳng và lo âu ở người dùng. Vì vậy, Instagram kỳ vọng những thay đổi mới sẽ “tạo ra một môi trường ít áp lực hơn, nơi mọi người được thoải mái thể hiện bản thân mình”, bớt chú trọng đến số lượt like mà tập trung vào chính nội dung đăng tải.

Adam Mosseri tiết lộ cảm hứng cho thử nghiệm ẩn lượt like của Instagram một phần đến từ tính năng “stories” (câu chuyện) của ứng dụng này. Hình ảnh, video người dùng đăng trên “stories” sẽ biến mất sau 24 giờ, và chỉ có chính người đăng mới nhìn thấy được số lượt xem lẫn những người cụ thể đã xem bài đăng của mình.

Instagram Stories từng được xem là tính năng “ăn theo” mạng xã hội Snapchat khi mới ra mắt, nhưng hiện lại trở thành tính năng được người dùng rất yêu thích trên Instagram. Ảnh: Crowdfire.

Nhiều người chỉ trích các công ty mạng xã hội, cho rằng sự nhấn mạnh công khai vào các số liệu như lượt like đang khuyến khích các hành vi tiêu cực trên Facebook, Twitter và Instagram, vô tình cổ vũ người dùng theo đuổi số lượt tương tác để đo lường giá trị cá nhân. Thuật toán của nhiều mạng xã hội có cân nhắc lượt like, lượt xem của một bài đăng để xác định hướng phân phối nội dung đó đến những người dùng khác.

Trên thực tế, số lượt like có thể là cách đo lường không chính xác mức độ tương tác của một bài đăng. Một số dịch vụ trực tuyến cho phép người dùng mua like, mua bình luận, nhiều người thậm chí còn biến các tài khoản mình sở hữu thành “bot” (một dạng robot mạng) để hưởng lợi từ sự tương tác tự động giữa chúng.

Quả trứng nổi tiếng nhất thế giới, lập kỷ lục bài đăng được like nhiều nhất trên Instagram với hơn 33 triệu lượt like chỉ trong 10 ngày, vượt mặt “quán quân” trước đó Kylie Jenner. Ảnh: Chesnot.

Theo báo cáo vào tháng 5/2017 của Hiệp hội Sức khỏe cộng đồng Hoàng gia Anh (RSPH) và tổ chức Young Health Movement, Instagram và Snapchat là hai mạng xã hội có hại nhất cho sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của giới trẻ. Bên cạnh một số lợi ích, những ảnh hưởng tiêu cực của mạng xã hội như lo âu, trầm cảm, cô đơn, suy giảm chất lượng giấc ngủ và nhận thức tiêu cực về hình thể cũng được báo cáo đầy đủ.

Nghiên cứu về mối quan hệ giữa trầm cảm và mạng xã hội ở người trẻ từ 19 đến 32 tuổi tại Mỹ năm 2016 còn kết luận “sử dụng mạng xã hội có liên quan đáng kể đến gia tăng triệu chứng trầm cảm”.

Jill Murphy – Tổng biên tập Common Sense Media, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu về phúc lợi của trẻ vị thành niên trên nền tảng số – cho rằng “cuộc đua giành nhiều lượt like” khuyến khích trẻ em liên tục đăng nhiều hơn thay vì suy ngẫm về nội dung của từng bài viết. Trẻ vị thành niên thường không nghĩ đến những hậu quả lâu dài của việc phơi bày mọi suy nghĩ, hình ảnh cuộc sống cá nhân lên một hồ sơ trực tuyến.

Chúng ta đang dùng số lượt tương tác trên mạng xã hội để “định giá” bản thân mình. Ảnh: Unsplash.

Vào tháng 1/2018, đáp lại những chỉ trích cho rằng Facebook gây hại nhiều hơn có lợi, CEO Mark Zuckerberg cho biết nền tảng công nghệ này sẽ bắt đầu tập trung vào “sử dụng thời gian hiệu quả” – cụm từ được Zuckerberg định nghĩa là “trách nhiệm đảm bảo các dịch vụ của chúng tôi không chỉ thú vị mà còn lành mạnh khi sử dụng”.

Nếu thử nghiệm thành công ở Canada, tính năng ẩn lượt like có thể sẽ được mở rộng ra Instagram nhiều quốc gia, thậm chí là cả nền tảng Facebook. Tuy nhiên, chưa thể nói chắc chắn liệu ẩn lượt thích trên Instagram có thực sự giúp chúng ta đỡ thấy tồi tệ về độ nổi tiếng của những gì mình đăng tải không, hay ta sẽ lại tìm thấy một hình thức công nhận giá trị khác tiêu cực không kém trên mạng xã hội này.

—

Xem thêm

Khảo sát mới: Thế hệ Millennials và Gen Z ít hài lòng với cân bằng cuộc sống – công việc nhất

Học cách quản lý tài chính từ 7 người phụ nữ siêu “bá đạo” trên Instagram