Tuy nhiên, thực tế có đúng là như vậy không khi những lời nói không dễ thương có ảnh hưởng tiêu cực vô cùng lớn tới xúc cảm, tâm lý của người nghe và lẽ đó cũng ảnh hưởng vô cùng lớn tới mối quan hệ gia đình, xã hội của người nghe và người nói. Vậy đâu là những biểu hiện của ác khẩu trong giao tiếp hàng ngày và làm sao để tránh nói ra những lời không thiện? Cùng ELLE nhận diện các kiểu ác khẩu điển hình sau.

Âm điệu nói to, mạnh và kèm vẻ mặt căng thẳng

Hiện nay trong nhiều trường hợp, người giao tiếp muốn giải quyết bất đồng bằng vị thế và quyền năng của mình như cha mẹ lớn tiếng quát tháo con cái, sếp lớn tiếng ra lệnh cho nhân viên, bạn đời có thế mạnh hơn, cũng có trường hợp quát tháo bắt nạt nhau bằng giọng điệu to, lời nói mạnh và vẻ mặt căng thẳng. Tuy nhiên, đó thực sự là cách giao tiếp thiếu văn minh và thiếu công bằng. Bất đồng quan điểm là việc thường xảy ra trong giao tiếp hàng ngày và khi không đến thống nhất, chúng ta nên tạm ngừng giao tiếp hoặc tìm giải pháp ở phía trung lập, chứ không sử dụng ác khẩu để lấn át người nghe.

Bóng gió

Bóng gió là thuật giao tiếp của người xưa trong thời kỳ phong kiến hay chiến tranh, với nhiều lễ giáo lạc hậu, để tránh vi phạm những nguyên tắc giao tiếp hà khắc, cổ nhân thường dùng những cách ví von, hàm ý để người nghe hiểu mà bản thân không phải chịu trách nhiệm với lời nói của mình. Tuy nhiên, trong thời đại tự do và bình đẳng, thuật giao tiếp này vẫn bị lạm dụng và gây ra nhiều hiểu lầm, tâm lý không thoải mái, sự né tránh trách nhiệm và giao tiếp của người nói. Hậu quả của cách nói bóng gió, với hàm ý sâu cay có thể gây tổn thương tâm lý nặng nề cho người nghe hoặc cũng có thể khiến người nghe vô cùng giận dữ, đau khổ mà không có khả năng tự vệ hay bào chữa cho mình. Để tránh trở thành người hay bóng gió, chúng ta cần nỗ lực giao tiếp tích cực, cởi mở, chủ động bày tỏ mong muốn, nguyện vọng của mình cũng như tìm hiểu mong muốn nguyện vọng của người xung quanh để cùng nhau đi đến thống nhất và thấu hiểu.

Bí quyết sống

Nghệ thuật giao tiếp: An ủi người thất tình

Ra lệnh

Thế kỷ 21 là thế kỷ của bình đẳng và hội nhập, từ già tới trẻ, từ cấp trên tới cấp dưới, nam hay nữ, ít tiền hay nhiều tiền, chúng ta đều mong muốn được tôn trọng và bình đẳng. Vì thế, trong giao tiếp hàng ngày, mọi người đều cần lịch sự, nhã nhặn, tôn trọng người nghe và những người xung quanh, không tỏ thái độ sai bảo, dạy dỗ, hay kiểm soát áp đặt. Bởi cách giao tiếp đó không giúp gì cho người nói ngoài thái độ trên cơ nhưng lại gây tổn thương và bực bội cho người nghe. Để tránh kiểu giao tiếp ra lệnh, chúng ta cần sử dụng từ ngữ vừa đủ, thay vì nói hãy làm cái này hay cái kia, chúng ta sử dụng các câu hỏi như: “Bạn nghĩ thế nào nếu…? Liệu bạn có thể làm…? Hay là chúng ta thử cân nhắc…?”.

Dọa nạt

Có rất nhiều hình thức dọa nạt đang được gia đình và xã hội chấp nhận nhưng thực tế lại là ác khẩu. Chẳng hạn như cha mẹ dọa con cái không nghe lời sẽ từ mặt, không về thăm là bất hiếu, hàng xóm dọa trẻ con nếu chúng có anh chị em mới sẽ bị ra rìa, sếp dọa nhân viên nếu không đạt doanh thu sẽ bị cắt thưởng… Những hình thức dọa nạt đó có thể có tác dụng nhanh và luôn nhưng thực tế nó là ác khẩu bởi nó khiến người bị dọa có cảm giác lo sợ, mất tự tin, bị áp lực… Sau này những cá nhân bị dọa nạt đó cũng sẽ nói và làm tương tự với những người khác. Theo người viết, trong mọi mối quan hệ, chúng ta cần đi đến những thống nhất và đồng thuận với những động viên tích cực và nỗ lực song phương, không dùng dọa nạt làm phương cách để đạt được những gì mình muốn.

Đùa quá trớn

Nói đùa, trêu ghẹo là một phần tất yếu của giao tiếp hàng ngày tránh những tình huống ngại ngùng và căng thẳng. Tuy nhiên, nếu người nói không có khiếu hài hước hoặc lời nói đùa không tế nhị, vô tư và thông minh có thể phản tác dụng và trở thành ác khẩu. Vì vậy, chỉ đùa khi biết chắc đó là lời nói đùa tích cực và vô tư, không đùa với mục đích châm chọc, gây tổn thương hoặc mất tự tin cho người xung quanh.

Phán xét và chỉ trích

Phán xét hoàn cảnh khó khăn, ngoài tầm kiểm soát của người ta như ngoại hình, tình trạng sức khỏe, cân nặng, tài chính, kỹ năng mà khả năng của họ không thể đạt được thực sự là ác khẩu. Để tránh vô tình trở thành người hay phán xét, chúng ta cần có cái nhìn rộng mở, cố gắng thấu hiểu và cảm thông, động viên khuyến khích.

Đổ tội

Đổ tội là cách nhanh nhất để chúng ta cảm thấy dễ chịu hơn trong mỗi tình huống khó khăn. Tuy nhiên, nếu đổ tội không đúng người đúng cách vô tình chúng ta trở thành người vô lý, giả dối và thậm chí là vu khống. Trong thực tế, mỗi người một cuộc đời, một công việc, một gia đình với những trách nhiệm của riêng mình. Nếu không hài lòng, hãy học cách trao đổi để cải thiện tình hình hoặc chấp nhận tình huống không vừa ý hay chủ động thay đổi, từ bỏ hay ra đi chứ không tìm cách đổ tội, than thở.

Đánh giá thấp

Đánh giá thấp là một biểu hiện thường thấy của ác khẩu, khi chúng ta cố tình giảm giá trị của sản phẩm khi mua, chê bai những nỗ lực hoặc thành tích của người xung quanh để hoặc có thể trả giá thấp hơn, nỗ lực ít hơn hoặc chỉ đơn giản là cảm thấy mình tốt hơn người khác. Tuy nhiên, thái độ đánh giá thấp người khác như: chê vị trí làm việc, tính chất công việc, chê làn da, vóc dáng, chỉ trích những người cố gắng làm việc tốt cho gia đình và xã hội chính là cách vô tình chúng ta mắc phải lỗi ác khẩu và vô tình đẩy người tốt vào những tình huống bi quan và chán nản, không muốn nỗ lực hơn nữa. Để tránh lỗi đánh giá thấp hay còn gọi là “văn hóa dìm hàng” chúng ta cần tự đặt cảm xúc của bản thân vào tình huống nếu mình là người bị đánh giá thấp sẽ có những cảm nhận như thế nào? Hãy cử xử với mọi người xung quanh như thể bạn muốn được họ cư xử như thế.

Tảng lờ

Có rất nhiều cách để tảng lờ như không chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc và kế hoạch trong tương lai xa hoặc gần, tảng lờ những lời hứa, cam kết, quy ước, đồng thuận, tảng lờ sai lầm, hiểu lầm, tảng lờ mong muốn, nguyện vọng của người xung quanh nhằm chối bỏ trách nhiệm, giảm thiểu cố gắng chia sẻ. Việc tảng lờ có tác dụng dễ chịu trong thời gian ngắn cho những người liên quan nhưng về lâu dài, nó gây ra cảm giác cô độc, xa cách, giận dữ và căng thẳng và gián tiếp nó trở thành ác khẩu. Để tránh kiểu giao tiếp không có tính thiện này, chúng ta nên đối diện trực tiếp với suy nghĩ, xúc cảm, trao đổi chân thành và cởi mở về mong muốn, nguyện vọng và những dự định trong tương lai với những người liên quan.

Phủ nhận

Phủ nhận cũng là một dạng của ác khẩu khi giao tiếp chúng ta thường bình luận không tích cực về những đóng góp hay thế mạnh của chồng vợ, người thân, bạn bè, đồng nghiệp vì trong sâu thẳm, ta lo sợ người ta sẽ làm tốt hơn mình và sẽ dần lên mặt với ta. Do đó, phản ứng tự nhiên là phủ nhận công lao, đóng góp của họ. Tuy nhiên, cách giao tiếp này chỉ chứng tỏ rằng chúng ta không công bằng, không tự tin và càng không hợp tình hợp lý. Và nếu tất cả mọi người đều giao tiếp bằng sự phủ nhận công sức và thành tích của nhau, chúng ta sẽ tạo nên một cộng đồng thiếu đoàn kết, thiếu trân trọng nhau. Do đó, để có tấm lòng thiện, chúng ta cần biết nhìn nhận và đánh giá những nỗ lực của nhau một cách công bằng và hợp lý, để cùng trân trọng và yêu thương nhau hơn.

Chúc bạn đọc đủ cởi mở và nỗ lực để không vô tình mắc phải những lỗi giao tiếp hàng ngày thiếu tính thiện để cùng nhau xây dựng một gia đình và xã hội thực sự công bằng, dân chủ và văn minh.

—

Xem thêm:

4 nguyên tắc giao tiếp cần lưu ý khi tham dự buổi tiệc cuối năm

Nghệ thuật giao tiếp giúp tạo ấn tượng tốt

8 nghệ thuật giao tiếp hiệu quả để nói thật lòng hơn