Các vấn đề như trầm cảm hay lo âu có nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến việc tiết kiệm tiền của bạn. Tuy nhiên, nếu xác định những rào cản ấy từ sớm, bạn có thể giảm thiểu tác động của chúng về lâu dài. Dưới đây là ba tình huống mà bạn nên đề phòng và cách chăm sóc sức khỏe tinh thần của bạn trong thời gian khó khăn này. 

Căng thẳng có thể khiến bạn nghiện mua sắm

Mua sắm cũng là một cách cải thiện cảm xúc. Thi thoảng, mua những món đồ không cần thiết có thể khiến chúng ta vui vẻ. Nó được gọi là “liệu pháp mua sắm”. Chuyên gia tài chính Megan McCoy nói rằng: “Đôi khi, chúng ta cần cân bằng mục tiêu tài chính với niềm vui của bản thân”. 

Ảnh: Unsplash / Lexy Lammerink

Tuy nhiên, các nghiên cứu khuyến cáo rằng liệu pháp mua sắm có thể phản tác dụng và gây ra chứng rối loạn mua sắm cưỡng chế (CBD). Người mắc chứng CBD sẽ kẹt trong một vòng lặp: căng thẳng trước khi mua sắm, chi tiêu quá mức, thoải mái trong thời gian ngắn và quay lại từ đầu. Nếu không có sự can thiệp kịp thời, triệu chứng tâm lý này sẽ khiến người bệnh trượt dài trong những khoản nợ thẻ tín dụng.

Nếu bạn thường hay mua sắm để giải tỏa căng thẳng, dưới đây là một số cách bạn có thể làm để kiểm soát thói quen ấy.

– Khi bạn mua hàng online, hãy cho đồ vào giỏ hàng và chờ ít nhất một ngày. Khoảng thời gian 24 giờ sẽ giúp bạn xác định xem bản thân có thật sự muốn mua món hàng ấy hay không.

Ảnh: Unsplash / Toa Heftiba

– Hãy khiến việc tiêu tiền trở nên khó khăn hơn. Một số ngân hàng sẽ hỗ trợ bạn tạm khóa thẻ ghi nợ và thẻ tín dụng. Quá trình thanh toán sẽ trở nên rắc rối hơn, khiến bạn cảm thấy do dự hơn.  Bạn cũng có thể ưu tiên thanh toán tiền mặt khi mua sắm ở cửa hàng. Khi sử dụng tiền mặt, bạn phải tận mắt chứng kiến những tờ tiền “biến mất”. Cảm giác tiếc nuối sẽ khiến bạn cân nhắc kỹ lưỡng hơn trước khi mua hàng.

– Hãy tự đặt ra hạn mức tiêu dùng. Ví dụ, bạn chỉ có thể mua những món hàng dưới 100.000 đồng mà không cần bận tâm suy nghĩ. Đối với những sản phẩm có giá trị cao hơn, bạn nên hình thành thói quen kiểm tra số dư tài khoản trước khi thanh toán.

Các phương pháp trên đều hướng đến mục tiêu làm chậm quá trình mua sắm và cho bạn nhiều thời gian suy nghĩ hơn. Nhờ đó, bạn sẽ tiết kiệm tiền hiệu quả hơn mà vẫn có thể thỏa mãn nhu cầu của bản thân. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn cảm thấy mọi việc đang đi chệch hướng, bạn nên cân nhắc tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia về kế hoạch tài chính.

Thế giới thời trang

Liệu pháp mua sắm có thực sự giúp bạn giải tỏa căng thẳng?

Lo âu có thể dẫn đến tiết kiệm quá mức

Cảm giác lo lắng và sợ hãi được hình thành để cảnh báo về những mối đe dọa và giúp con người tồn tại. Hai cảm xúc này cũng tác động đáng kể đến cách bạn quản lý tiền bạc. Tuy nhiên, chúng sẽ gây bất ổn tâm lý nếu xuất hiện quá thường xuyên.

McCoy nói rằng, “Có càng nhiều của cải, bạn sẽ càng lo lắng”. Cảm giác này liên quan đến một khái niệm kinh tế học hành vi gọi là “nỗi lo mất mát” (loss aversion): Cảm giác khi mất tiền sẽ tác động đến bạn nhiều hơn là khi kiếm được một khoản tương đương. Ngay cả khi không dư dả, người ta vẫn có thể trải qua nỗi sợ này.

Ảnh: Unsplash / Mathilde Langevin

Nếu bạn thường xuyên cảm thấy cần phải giành lấy những món hàng giảm giá hoặc sống tiết kiệm hơn nữa, có thể bạn đang vướng vào vòng xoáy của nỗi lo mất mát. Để giảm bớt gánh nặng cho chính mình, bạn có thể làm theo một số cách sau:

– Lập kế hoạch tài chính mới dựa trên chi tiêu của 2 tháng gần nhất. Việc này giúp bạn nhận thức bản thân đang tiêu dùng như thế nào và nỗi lo âu về tiền tiết kiệm có thật sự chính đáng hay không. Chuyên gia tài chính Robin R. Norris nói rằng: “Bạn phải hiểu được mình đang ở đâu để biết được mình cần đi đâu”.

– Tìm ra nguyên nhân khiến bạn bất an. Chỉ khi tìm ra nguyên nhân, bạn mới có thể vượt qua nó. Hãy tự đặt ra cho bản thân những câu hỏi như: Ký ức đầu tiên của bạn về chuyện tiền nong là gì? Gia đình của bạn chi tiêu ra sao? Bạn có từng trải qua khó khăn tài chính hay không? 

– Lập một tài khoản tiết kiệm để chăm sóc bản thân. Nếu bạn luôn băn khoăn khi chi tiêu cho bản thân, hãy mở một tài khoản tiết kiệm mới. Bạn có thể lựa chọn những sản phẩm tiết kiệm có lãi suất cao. Hàng tháng, hãy chuyển vào đó một số tiền nhất định. Phương pháp này giúp bạn chia nhỏ khoản tiền tiết kiệm cho các mục đích khác nhau, 

– Luyện tập thái độ tích cực về tài chính. Khi đối mặt với những nỗi lo về tiền bạc, bạn nên biết ơn vì chúng đã giúp bạn tránh lối sống phung phí. Ngược lại, nhờ có các khoản thu nhập, bạn có thể thanh toán hóa đơn và tiết kiệm cho bản thân. Vì vậy, bạn nên cảm thấy hài lòng và vui vẻ.

Ảnh: Unplash / J Lyu

Bí quyết sống

15 cách tiết kiệm tiền hiệu quả mà bạn nên biết

Trầm cảm có thể làm giảm khoản tiết kiệm hưu trí

Năm 2017, phó giáo sư Vicky Bogan từ Đại học Cornell (Mỹ) và chuyên gia kinh tế học Angela Fertig từ Viện nghiên cứu Medica đã thực hiện một nghiên cứu về mối quan hệ giữa sức khỏe tinh thần và việc tiết kiệm. Kết quả cho thấy, các vấn đề tinh thần như lo âu và trầm cảm có ảnh hưởng đến số tiền tiết kiệm hưu trí của một người.

Bogan và Fertig kết luận rằng một người không hạnh phúc có khả năng tiết kiệm kém hơn 24% so với người bình thường. Nếu khó khăn tinh thần kéo dài, họ sẽ không muốn chấp nhận rủi ro  để đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu nữa. Trong khi đó, đầu tư dài hạn lại là một cách hiệu quả để tăng trưởng tài chính bền vững. Vì thế, cảm giác chán nản có thể làm giảm khoản tiết kiệm cho tương lai của họ.

Ảnh: Unsplash / Milada Vigerova

Nếu bạn chưa tìm được động lực để tiết kiệm dài hạn, bạn có thể thử những cách sau:

– Chấp nhận cảm xúc của bản thân. Khi lắng nghe cảm xúc, bạn sẽ nhận ra nhiều điều quan trọng, ví dụ như bạn đang thật sự cần gì và muốn gì. Sau đó, bạn có thể điều chỉnh mục tiêu tiết kiệm sao cho phù hợp.

– Chia mục tiêu thành các nhiệm vụ nhỏ hơn. Nếu bạn không dư dả thì cũng đừng lo lắng. Trước khi lập kế hoạch tiết kiệm cho tương lai, hãy kiểm tra số dư tài khoản của bạn. Sau đó, bạn hãy đặt ra những mục tiêu nhỏ phù hợp với khả năng và dần dần tiến lên con số lớn. Cách làm này giúp quá trình “để dành” trở nên dễ dàng và ít áp lực hơn. Bên cạnh đó, cảm giác thỏa mãn sau khi đạt được mục tiêu sẽ củng cố động lực tiết kiệm của bạn.

– Tìm kiếm sự giúp đỡ nếu cần. Các chuyên gia tâm lý sẽ hỗ trợ bạn vượt qua thời gian khó khăn. Họ sẽ khiến bạn thấy an tâm hơn, đồng thời lập ra kế hoạch giúp bạn loại bỏ ý nghĩ tiêu cực và các vấn đề tinh thần khác. Nếu chứng trầm cảm trở nên nghiêm trọng, bạn nên gặp bác sĩ tâm thần để được kê đơn thuốc nếu cần.

ELLE Voice

"Phòng" & "Chống" trong quản lý tài chính hậu đại dịch

Làm thế nào để kiểm soát cảm xúc và tài chính của bạn?

Nếu bạn đang chịu ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19, thất nghiệp hoặc khủng hoảng tài chính, việc vượt qua thời kỳ khó khăn sẽ không mấy dễ dàng. Trong thời gian này, bạn nên quan tâm hơn đến sức khỏe tinh thần của mình, vì các vấn đề tinh thần có thể tác động tiêu cực đến quá trình tiết kiệm. Bạn có thể thực hành thiền định, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc. Các chuyên gia khuyên rằng chúng ta nên ngủ ít nhất 7 giờ mỗi ngày để tâm trí được nghỉ ngơi và giảm lo âu.

Ảnh: Pexels / Vlada Karpovich

Nếu tình trạng căng thẳng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ tâm lý hoặc chuyên gia hoạch định tài chính. Bạn cũng có thể tìm hiểu về liệu pháp tài chính, một lĩnh vực kết hợp giữa sức khỏe tinh thần và tài chính vừa xuất hiện gần đây. Trò chuyện với các chuyên gia trị liệu tài chính có thể giúp bạn tìm ra mối liên hệ giữa cảm xúc và tình hình tiết kiệm của bạn.

Nếu bạn cảm thấy không ổn thì cũng không sao cả. Đây là những khó khăn mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải. Điều quan trọng là chúng ta cần chú trọng chăm sóc bản thân. Một tinh thần khỏe mạnh sẽ giúp bạn giải quyết các vấn đề tài chính một cách hiệu quả.