Triển lãm Vũ điệu Sắc màu- Dancing Colours of Nature diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam là cuộc trình làng mới lạ của cặp hoạ sĩ mà tên tuổi không còn xa lạ đối với công chúng mỹ thuật đương đại: Hoàng Định (Việt Nam) và Somsak Chaituch (Hà Lan).

Họ có quá nhiều điểm chung: đều từng tu nghiệp nhiều năm tại Hà Lan, đều theo xu hướng kết hợp Đông – Tây, đều đoạt nhiều giải thưởng quốc tế về Mỹ thuật Đương đại, đều tìm tòi hội hoạ trong cảm hứng lớn về âm nhạc, đều muốn dành cuộc triển lãm này cho thủ đô Hà Nội và những người yêu thích hội hoạ của Thủ đô. Điều thú vị là cùng “đội hình”, cùng “hướng bay”, nhưng mỗi người vẫn một đường bay, một cách bay riêng mang đậm bản sắc và cá tính của mình.

Lễ khai mạc triển lãm tranh Vũ điệu Sắc màu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Âm nhạc vốn là nghệ thuật thính giác, còn hội hoạ là nghệ thuật thị giác. Tự bản nguyên, vốn trong nhạc có hoạ/trong hoạ có nhạc, ấy vậy mà, chúng cứ như hai vương quốc hoàn toàn biệt lập nhau. Song, cũng từ khởi thuỷ đến giờ, các nghệ sĩ giàu sức sáng tạo vẫn không ngừng nỗ lực phá bỏ lằn ranh giữa chúng.Trước đây, nỗ lực này của hoạ mới chỉ dừng ở mức tiếp cận âm nhạc như một đề tài mà thôi (vẽ tĩnh vật thì là nhạc cụ; chân dung thì là nhạc sĩ, nhạc công, ca sĩ; sinh hoạt thì hoạ lại các hoạt động âm nhạc…), tức là, hoạ mới vẽ về nhạc chứ chưa vẽ bởi nhạc. Làm sao để mỗi bức tranh là một bản nhạc trong hình sắc; để màu sắc thì như đang rung rinh tấu nhạc, còn nhạc thì như đang ngân lên trong màu sắc?

Muốn thế, phải khai thác được âm thanh, tiết tấu, giai điệu, khúc thức, hoà âm…những ngôn ngữ đặc thù của âm nhạc để tạo thêm lợi thế cho ngôn ngữ của hội hoạ. Nghĩa là phải tạo ra cuộc hôn phối giữa hoạ và nhạc. Đó là một thách thức lớn đối với những tìm tòi đương đại. Đó cũng chính là “hướng bay” đầy say mê của Hoàng Định và Somsak tại triển lãm này.

Hai họa sĩ Hoàng Định (Việt Nam) và Somsak Chaituch (Hà Lan) cùng những người bạn trước giờ khai mạc triển lãm Vũ điệu Sắc màu.

Được Hà Lan đào tạo, rồi trở thành công dân xứ sở hoa tulip, nhưng Somsak xuất thân từ Thái Lan. Hưởng nền giáo dục hiện đại phương Tây, nhưng văn hoá ngọn nguồn của Somsak là phương Đông. Trở lại với hội hoạ sau khi vượt thoát khỏi trọng bệnh, ông càng nung nấu về sự tích hợp Đông – Tây ấy sao cho nó thật nhuần nhuyễn mà mạnh mẽ trong mỗi sáng tạo mỹ thuật của mình.

Ông đã chọn khuynh hướng trừu tượng biểu hiện để biểu đạt cuộc hôn phối giữa ngôn ngữ âm nhạc (của giao hưởng và jazz) với ngôn ngữ hội hoạ (của những tấm sarong Thái đầy hoạ tiết và màu sắc) trong các tác phẩm của mình. Somsak gọi đó là “Âm nhạc của đôi mắt – Music for the eyes” “Cánh đồng hoa tulip – Tulip fields”. Lần này, ông mang đến triển lãm 6 bức tranh, chúng đều là thành quả ngoạn mục của cuộc hôn phối mãnh liệt và bền bỉ đó.

Thế giới văn hóa

Trở về tuổi thơ với buổi triển lãm vinh danh bậc thầy sáng tạo Hayao Miyazaki

Tạo ra cuộc hoá thân lẫn nhau giữa nhạc và hoạ như thế, Somsak đã bộc lộ một sở trường trong tư duy hội hoạ, ấy là: sự hoà hợp giữa tính phóng khoáng, khúc chiết trong bố cục và sự cẩn trọng, kỹ lưỡng trong phối màu và đi nét. Xem tranh của ông là phiêu du cùng sự dẫn dụ tay đôi của nhạc và hoạ như thế. Đó chính là ấn tượng đương đại mang tên Somsak.

Loạt tranh khổ lớn này của Somsak, về bố cục tổng thể, có những bức như một cuộc trình tấu nhạc jazz mà bản phối của nó hiển thị thành những đường uốn lượn xoắn xít đầy ngẫu hứng trên một nền âm thanh như những bè đệm mà từng nốt, từng nốt đã hoá thành màu sắc trau chuốt, mượt mà. Có những bức lại như tấm sarong Thái trải ra vuông vức, mà thoạt nhìn sẽ tưởng chúng chỉ như sự đồ lại một sản phẩm dệt đầy tính trang trí với những hoạ tiết và hoa văn thổ cẩm; nhưng xem kỹ thì chừng như, mỗi chấm màu, mỗi nét vẽ như một âm thanh, một tiết điệu được phối kỹ thành một bản tổng phổ đầy âm vang.

Triển lãm Dancing Colours of Nature – Vũ điệu Sắc màu sẽ tiếp tục phục vụ công chúng đến hết ngày 6/11/2018.

Cuộc tình giữa nhạc và hoạ trong nghệ thuật Hoàng Định thì khác. Là một người con của Đồ Sơn Hải Phòng, chừng như trong bản thể của hoạ sĩ này có sóng và gió. Phải chăng sóng gió tự bản nguyên ấy đã tạo nên cái tạng cảm xúc nồng nàn rất đặc trưng của ông? Nó khiến hoạ sĩ đã cầm lấy bút vẽ là như bị cuốn vào một cơn khích động mãnh liệt. Không phải ông đang vẽ, mà ông đang bị âm thanh kích hoạt, bị sắc màu cuốn vào cuộc chơi đầy ma mị của chúng. Và hướng đi của Hoàng Định là ấn tượng biểu hiện.

Mới một năm trước, nếu những lớp sóng cảm xúc ấy hiện ra trong thứ ngôn ngữ “tung toé” để lại ấn tượng mạnh ở mọi bức phong cảnh ông vẽ trên giấy; thì ở cuộc bứt phá này, chúng lại hiện ra trong niềm dào dạt, hoạt náo vô chừng của sắc màu mà ông gọi là Vũ điệu Sắc màu – Dancing colours of nature. Hứng thú với những dạng vũ hội của âm thanh trong âm nhạc, Hoàng Định đã rắp tâm đem những bản hoà âm, khúc dạo đầu, bản xô nát, những chương giao hưởng vào hội hoạ của mình; để chúng hợp tấu, hợp ca cùng màu sắc.

Hai họa sĩ chia sẻ tình yêu với nghệ thuật đương đại nhưng mỗi người vẫn một đường bay, một cách bay riêng mang đậm bản sắc và cá tính của mình.

Vì thế, bức nào của Hoàng Định trong 8 tác phẩm chọn triển lãm lần này cũng như một mặt hồ âm thanh, một cánh rừng âm thanh, một vùng biển âm thanh trong bản dạng sắc màu đang xô động, bay bổng, tràn trề. Từng chấm màu rún rẩy như đang múa hát, từng nét bút chênh chao như đang khiêu vũ. Say mê nắm bắt trạng thái rung động của vạn vật, dường như Hoàng Định không vẻ cảnh vật mà vẽ cái rung rinh bất tuyệt, vô hồi của cảnh vật.

Bởi thế, hình sắc trong tranh ông, từ tạo vật đến nhân vật, từ cảnh vật đến đồ vật, hết thảy cứ lung linh, chập chờn như trong sóng nhạc. Khác nào như hình tượng nhạc được hiển hiện trong tâm trí ta khi bản nhạc tấu lên. Hoạ pháp rất đương đại ấy bộc lộ một sở trường, một sức hấp dẫn của hội hoạ Hoàng Định: xô dậy những đợt sóng cảm xúc miên man và tạo ra những bản giao hưởng của sắc màu. Như một cuộc song ca ăn ý, nhưng chất giọng, màu giọng người nào vẫn rất riêng và làm nổi bật người ấy, triển lãm Dancing Colours of Nature – Vũ điệu Sắc màu thực là cuộc bay đôi kỳ thú nhịp nhàng.

__

Xem thêm

Những bức tranh hội hoạ nổi tiếng thế giới sẽ như thế nào qua lăng kính thấu cảm của nhiếp ảnh gia?

Ngô Lỗi, Liu Wen đến dự buổi triển lãm nghệ thuật The Art is Present của Gucci