Rất nhiều hình ảnh đau lòng về tình trạng ô nhiễm đại dương: đảo rác khổng lồ trôi nổi trên biển Thái Bình Dương, những sinh vật biển bơi trong rác thải nylon, vỏ nhựa, những chú chim hải âu bị chết trên bờ biển với chiếc bao tử đầy ống hút nhựa và nắp chai… đang được truyền đi mạnh mẽ. Những tưởng hình ảnh ấy tồn tại ở một nơi nào đó xa xôi trên thế giới, nhưng không, Việt Nam – quốc gia có đường bờ biển dài 3.260 km chưa kể các đảo lớn bé lại là quốc gia đứng thứ 4 đang thải trực tiếp rác ra môi trường biển (theo công bố của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (LHQ) tháng 12/2018).

Con người – tại chính dải đất hình chữ S đang phá hoại môi trường biển, gây ra những tác hại khôn lường đến chính cuộc sống của mình một cách trầm trọng. Để trả lại những bờ biển đẹp không bị ngập tràn rác thải, trách nhiệm nằm ở chính chúng ta với những hành động cụ thể. ELLE Việt Nam đã có cuộc trò chuyện vô cùng ý nghĩa với những người phụ nữ tiên phong của dự án “Vì một môi trường biển không rác thải”.

Chị Nguyễn Thị Sen Hoa: Chủ biên tạp chí ELLE Việt Nam, Ủy viên BCH Hiệp hội Nữ doanh nhân TP. Hà Nội, Trưởng ban tổ chức dự án.

Nguyên do khởi xướng dự án ý nghĩa “Vì một môi trường biển không rác thải” là gì, thưa chị?

Cuối năm 2018, tình cờ quay trở lại vùng biển Linh Trường (Thanh Hóa) trong một chuyến đi ngắn, tôi bị bất ngờ bởi rác thải cùng vô số thân cây khô trôi dạt vào bờ biển, rất nhiều trong số đó là nhựa và hộp xốp khó tái sử dụng hoặc tiêu hủy. Lần này để đi ra biển, chúng tôi phải leo xuống gần hai chục bậc thang của một dải kè đê xi măng cao ngất ngưởng mới được chính quyền địa phương xây để ngăn nước biển cũng như rác tràn vào khu nghỉ. Thật đáng buồn vì bao vẻ đẹp tự nhiên của một bãi biển trải dài với những rừng thông ngút mắt không còn nữa. Tác động của thiên nhiên cùng với sự vô ý thức của con người đã lấy đi hoàn toàn vẻ đẹp hoang sơ ban đầu của bờ biển.

Chắc chắn phải làm gì đó để ngăn chặn rác thải và cứu những bãi biển Việt Nam bằng hành động cụ thể. Cùng với những người bạn, chúng tôi đã nảy ra ý tưởng vẽ tranh lên bờ kè xi măng để bức tường đê trở nên mềm mại và thân thiện hơn với môi trường. Ý tưởng này ra đời đúng trong bối cảnh Việt Nam là 1 trong 4 nước đứng cuối cùng trong bảng thống kê của LHQ tháng 12/2018 là nước có bờ biển bị ô nhiễm vì rác thải nhiều nhất thế giới.

Những hoạt động sẽ có trong chuỗi sự kiện ý nghĩa này là gì?

Kế hoạch của chúng tôi là mỗi năm làm một sự kiện tại một bờ biển khác nhau trải dài dọc đất nước để nhắc nhở những người đi biển và yêu biển cùng chung tay bảo vệ. Vì thế, chúng tôi đã quyết định lập website www.bienkhongrac.vn để có thể truyền tải thông điệp được rộng rãi và lâu dài. Hoạt động của sự kiện bao gồm một bức tranh về biển và các thông điệp bảo vệ biển được vẽ trên chiều dài gần 100 m, cao 1,7 m của kè đê xi măng và 2 khối bậc thang đi xuống biển. Bức tranh được phác thảo 3D trên máy tính và được chính thức vẽ tại hiện trường từ đầu tháng 5 bởi nhóm 10 sinh viên Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội với sự dẫn dắt của một cô giáo và một cựu sinh viên đầy kinh nghiệm.

Đây sẽ là bức tranh về biển ấn tượng và ý nghĩa nhất để bất kỳ ai đi từ phía biển lên khu nghỉ được chiêm ngưỡng giữa bầu trời trong veo, bãi cát trắng và nước biển xanh. Bên cạnh công trình nghệ thuật đó, một điểm nhấn khác nữa của chương trình là mô hình con cá với một bụng đầy các loại chai lọ, túi nylon và đồ nhựa đủ màu sắc sinh động được làm bằng chính các thân cây khô và rác thải trôi dạt vào biển.

Cùng với các tác phẩm trên, được sự đồng ý của Chương trình Môi trường của LHQ (UNEP), chúng tôi đã trưng bày một bộ tranh về môi trường biển với những thông điệp bằng con số và hình ảnh sống động chuyển tải tới cộng đồng và kêu gọi sự chung tay của cộng đồng trong việc bảo vệ và giữ gìn môi trường sống của chúng ta. Tất cả các tác phẩm nghệ thuật trên vừa được ra mắt vào ngày 19/5, sự kiện diễn ra đúng dịp sinh nhật Bác Hồ. Chúng tôi vui mừng bởi cộng đồng tham dự sự kiện đã được mãn nhãn với bức tranh biển sống động và những con số nói lên được nhiều điều thú vị.

Những thách thức trong công tác chuẩn bị, tổ chức sự kiện này và kỳ vọng của BTC qua dự án? Khi ý tưởng được hình hành, việc đầu tiên chúng tôi nghĩ đến là phải mở một chiến dịch kêu gọi sự chung tay ủng hộ của cộng đồng với thông điệp “Vì một môi trường biển không rác thải”. Chúng tôi tìm hiểu và biết có rất nhiều nhóm đã và đang làm việc này. Thông điệp của chúng tôi tuy không mới nhưng ý tưởng dùng nghệ thuật vẽ tranh để truyền tải thông điệp trên một dải đê xi măng dài thì chắc chưa có ai làm. Vì thế chúng tôi càng quyết tâm.

Rất may mắn là khi chia sẻ ý tưởng vẽ tranh ở kè biển, chúng tôi nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của công ty sơn AkzoNobel. Họ đang làm một dự án vẽ tranh trên một vùng biển miền Trung. Vì vậy, chúng tôi như “cá gặp nước” vô cùng phấn chấn với những kinh nghiệm chia sẻ quý báu của họ về hành trình vẽ tranh trên biển. Thật thú vị!

Nhiều thách thức nảy sinh trong quá trình chuẩn bị và lập kế hoạch. Vấn đề kỹ thuật sơn ngoài kè biển với việc lựa chọn sơn, cần phải có sơn lót bảo vệ kè biển trước tác động xâm thực của nước biển, sử dụng loại sơn nào không có thành phần gây ô nhiễm biển, sau đó làm sao để cho tác phẩm được thể hiện tốt nhất, lưu giữ với thời gian lâu nhất. Để đảm bảo uy tín, nhà tài trợ sơn cẩn thận thử nghiệm sơn trước khi giao vì vậy kế hoạch của chúng tôi phải lùi lại để đợi kết quả thử nghiệm mới chọn được đúng loại sơn và làm theo đúng kỹ thuật.

Bắt tay vào việc, chúng tôi không bị sức ép nào từ các nhà tài trợ vì họ đều rất ủng hộ chương trình. Nhưng khi triển khai, chúng tôi lại gặp phải một số vấn đề pháp lý cần phải xử lý thấu đáo để các bên tham gia đều cảm thấy thoải mái, mỗi bên đều đóng góp phần việc phù hợp với chức năng của mình và đồng thời thông qua các đơn vị đó, chúng tôi mở rộng thêm được cộng đồng tham gia.

Kỳ vọng của chương trình không phải chỉ cho năm nay, cho bờ biển Linh Trường mà sẽ tiếp tục triển khai trong các năm tiếp theo và cho các bãi biển dọc từ Bắc vào Nam. Hy vọng là đi đến đâu, chúng tôi cũng nhận được sự ủng hộ của cộng đồng và địa phương nơi chúng tôi tổ chức sự kiện và luôn có các nhà tài trợ đồng hành lâu dài cùng chương trình.

“Vì một môi trường biển không rác thải” là dự án truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng được Hiệp hội Nữ doanh nhân Thành phố Hà Nội (HNEW) phối hợp cùng Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) tổ chức với sự tham gia của các đơn vị UBND huyện Hoằng Hóa, Hội doanh nhân Thanh Hóa, Thành đoàn tỉnh Thanh Hóa, trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, khu nghỉ Eureka Linh Trường, Công ty sơn AkzoNobel với hoạt động đầu tiên năm 2019: Ra mắt triển lãm sắp đặt và bức tranh liên hoàn trên kè biển tại bờ biển Linh Trường thuộc khu nghỉ Eureka, Thanh Hóa ngày 19/5/2019