Tâm, 25 tuổi, là nhân viên văn phòng của một công ty bất động sản. Trong nhóm bạn thân từ thời đại học, Tâm là người cuối cùng tạo tài khoản Instagram. Ngày Tâm đăng ký, cô theo dõi khoảng 100 tài khoản, đa số là bạn bè, người quen, vài người nổi tiếng và những trang bán quần áo online. Cô bắt đầu bận rộn chọn ra những tấm hình đẹp nhất, mất cả buổi để chỉnh sửa và đăng dần lên trang mạng xã hội của mình đều đặn mỗi ngày.

Khoảng 2 tuần sau, số tài khoản mà cô theo dõi đã lên đến 400 nhưng số lượng người theo dõi cô chỉ vỏn vẹn vài chục. Cô tự an ủi rằng những người nổi tiếng sẽ không “follow” lại cô nhưng tại sao có một số bạn bè cũng không, thậm chí người đã theo dõi cô cũng không tương tác thường xuyên. Điều đó khiến cô không thể không nghĩ ngợi: “Chẳng lẽ cuộc sống của tôi quá chán hoặc chúng tôi không hẳn là bạn bè?”. Có thể bạn bè của Tâm nghĩ cô chán thật, cũng có thể chỉ đơn giản là họ không quan tâm đến mạng xã hội. Tuy nhiên, họ không ngờ rằng sự vô tình của họ trên thế giới ảo đã làm Tâm tổn thương và bắt đầu ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ thật xung quanh cô.

Cách mạng 4.0 cùng sự bùng nổ mạng xã hội trong những năm gần đây đã dẫn đến một hiệu ứng mà hầu hết mọi người đều có thể cảm thấy, đó là hiệu ứng “spotlight” (tiêu điểm). Chúng ta thích được chú ý đến, tất nhiên trong những hoàn cảnh khác nhau. Giả sử, bạn đang đi trên đường và bất chợt bị trượt chân ngã. Điều đầu tiên bạn làm là nhìn quanh xem có ai để ý không. Một ai đó có thể giúp bạn đứng dậy, người nào đó có thể chỉ trỏ và trêu cười bạn, còn hầu hết sẽ chẳng ai quan tâm, người ta sẽ quên điều này chỉ một vài giờ sau đó. Chỉ có bạn mới chính là người nhớ mãi. Mạng xã hội xuất hiện như một cứu cánh của đời bạn, nơi chỉ xuất hiện những tấm hình đẹp đẽ trau chuốt, những khoảnh khắc hạnh phúc đáng ghen tị. Chúng ta thích cảm giác được mọi người nhận biết sự có mặt của chúng ta bằng những cái “like” và “comment”. Bạn sở hữu chúng càng nhiều, bạn càng cảm thấy mình quan trọng. Phần thưởng “ảo” đó như một chất gây nghiện để bạn tạm thời được vuốt ve “cái tôi” của mình. Tuy nhiên, nó đồng thời tạo ra phản ứng phụ, đó là khi bạn cảm nhận rõ sự bất an, lo lắng cả thế giới quay lưng khi không nhận lại đủ lượt “like” và “comment” như kỳ vọng. Một nghiên cứu của Harvard năm 2012 đã chỉ ra rằng, trong các cuộc hội thoại, chúng ta thường dành 1/3 thời gian để nói về bản thân. Nhưng trên mạng, con số này nhảy vọt lên 80%. Phần lớn là vì trên các trang mạng như Facebook, chúng ta cho rằng mình đang nói chuyện với một lượng “khán giả” lớn. Theo chiều ngược lại, chúng ta cũng tìm kiếm sự đồng cảm và thông cảm từ chính những người chúng ta “theo dõi”.

Bí quyết sống

Xóa Instagram, Elon Musk cho rằng mạng xã hội khiến chúng ta không hạnh phúc

Một nghiên cứu khác năm 2012 được công bố trên tạp chí Cyberpsychology, Behavior và Social Networking cho thấy rằng, những người dành càng nhiều thời gian trên mạng xã hội, họ càng đồng ý rằng hầu hết những người khác đều hạnh phúc hơn và có cuộc sống tốt hơn họ. Thay vì trao đổi với nhau ngoài đời, chúng ta phô trương, đôi khi thổi phồng những thành tựu của bản thân nhằm đánh bóng tên tuổi và xây dựng thương hiệu cá nhân. Thành ra, chúng ta tự cho mình phải có nghĩa vụ “nhân danh công lý” để chứng thực độ tin cậy lẫn nhau một cách tiêu cực đến mức ngớ ngẩn. Chúng ta luôn nhìn mọi người xung quanh với ý nghĩ dò xét và nghi ngờ; so sánh mọi thứ và ít khi nào cảm thấy được an yên. Vô hình trung, chúng ta đánh mất tự do của bản thân trong chính cái thế giới ảo mà chúng ta tự tạo ra.

Tất nhiên, mạng xã hội không hẳn đầy rẫy những lừa dối và tạo nên những ảnh hưởng tiêu cực. Ai cũng phải công nhận rằng, mạng xã hội giúp con người kết nối dễ dàng hơn, truyền đạt thông tin một cách nhanh chóng hơn, chia sẻ ý tưởng và truyền cảm hứng cho nhau một cách mạnh mẽ hơn, giúp công việc kinh doanh đạt hiệu quả cao hơn, giúp chúng ta tiếp cận những xu hướng mới nhất của thế giới trong thời gian ngắn hơn… Sử dụng nó sáng suốt như một cách để nuôi dưỡng các mối quan hệ và phát triển cộng đồng có ý nghĩa xung quanh mình.

Bạn có thể dùng mạng xã hội như một công cụ để biến mình thành một người lý tưởng theo cách mình muốn, nhưng suy cho cùng, đến một lúc nào đó, bạn vẫn phải bước ra khỏi thế giới ảo để sống đúng với con người thực của mình, phải không?

—

Xem thêm:

Bạn có bao giờ cảm thấy cô đơn khi dùng mạng xã hội?

Hôn thê của Hoàng tử Harry chính thức đóng cửa mọi tài khoản mạng xã hội