Với vai trò người sáng lập và điều hành của TN Keyskills Education – đơn vị cung cấp và đồng hành cùng các khách hàng qua 4 mảng dịch vụ chính: Hướng nghiệp, Tâm Lý, Du học, Kỹ năng sáng tạo và hội nhập, chị Nga Tran luôn nhiệt huyết với sứ mệnh đồng hành cùng thế hệ trẻ trên hành trình chọn ngành nghề trong tương lai. Trò chuyện cùng ELLE về chủ đề hướng nghiệp, chị đã chia sẻ những quan điểm sâu sắc về thị trường lao động ngày nay, đồng thời đưa ra những lời khuyên thiết thực giúp các bạn trẻ tìm ra hướng đi phù hợp trên con đường sự nghiệp.

Chị Nga Tran – người sáng lập và điều hành của TN Keyskills Education – có hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục hướng nghiệp.

Chào chị Nga, chị đã làm công tác tư vấn hướng nghiệp được bao lâu và điều gì đã đưa chị đến với lĩnh vực này?

Tôi đã làm công tác giáo dục hướng nghiệp, huấn luyện nghề nghiệp gần 20 năm. Một trong những động lực giúp tôi quyết tâm và kiên trì đi theo hành trình nghề nghiệp này là mình mong muốn đồng hành cùng quý cha mẹ, thầy cô và các bạn (học sinh, sinh viên và người đi làm) hiểu đúng, đầy đủ về hành trình hướng nghiệp và có phương pháp lựa chọn hướng đi cho sự nghiệp phù hợp với chính mình một cách khoa học, tự tin và bình an mà không dựa vào tính may rủi hay “tùy duyên”.

Bên cạnh đó, tôi cũng là một người mẹ, đó cũng là một động lực quan trọng giúp tôi được đồng hành cùng con trên hành trình chọn ngành nghề tương lai, giúp con vững tin và bình an hơn trước mỗi lựa chọn hướng đi của mình.

Chị có thể giới thiệu một chút về TN KeySkills? Những mục tiêu mà TN KeySkills hướng tới là gì?

TNKeySkills đã được hình thành và phát triển từ 2019, cung cấp và đồng hành cùng đối tác 4 mảng dịch vụ chính: Tâm lý – Chăm sóc sức khỏe tinh thần trong nghề nghiệp; Hướng nghiệp – Chuyển đổi & Phát triển nghề nghiệp; Du học (học bổng); Kỹ năng sáng tạo và hội nhập nghề nghiệp.

Với phương pháp giáo dục lấy người học làm trung tâm, học là phải dùng được cùng với những bộ công cụ đào tạo khoa học luôn được cập nhật và được công nhận bởi các tổ chức chuyên môn uy tín trên thế giới, TN KeySkills luôn thiết kế các chương trình khai vấn, tham vấn, đào tạo và huấn luyện theo sự sáng tạo riêng biệt của vòng tròn khép kín phát triển bền vững, phù hợp với từng cá nhân, gia đình, tổ chức hay doanh nghiệp.

Đội ngũ chuyên gia và ban cố vấn chuyên môn của TN KeySkills là người đồng hành tận tậm có trách nhiệm với sự thấu hiểu cùng bạn kiến tạo những giải pháp toàn diện dành riêng cho chính bạn, cùng bạn có một sự chuẩn bị chủ động vững tin bằng nội lực: từ sức khỏe tinh thần đến phát triển bản thân và sự nghiệp để sẵn sàng đối diện với cho mọi sự thay đổi, chạm đến ước mơ học bổng du học, chọn đúng ngành, làm đúng nghề và tự tin tỏa sáng với chính năng lực của mình trên con đường sự nghiệp hạnh phúc.

Chị có nhận xét gì về thị trường lao động ở Việt Nam hiện tại? Theo chị, những thách thức mà các nhà tuyển dụng và các ứng viên trẻ đang đối mặt hiện nay là gì?

Thị trường lao động ở Việt Nam hiện nay đang trải qua giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ, đặc biệt là do sự ảnh hưởng và tác động của nền kinh tế, của cách mạng công nghiệp 4.0, hội nhập quốc tế và sự thay đổi về nhu cầu của người lao động.

Nhà tuyển dụng và ứng viên đều đối diện với những thách thức riêng trên thị trường lao động ngày nay. (Ảnh: Unsplash/Dylan Gillis)

Những thách thức đối với nhà tuyển dụng:

Tìm kiếm nhân tài phù hợp: Các nhà tuyển dụng đang đối mặt với khó khăn trong việc tìm kiếm nhân sự có năng lực làm việc (kiến thức, kỹ năng) đáp ứng được yêu cầu công việc ngày càng phức tạp, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi và bền vững

Giữ chân nhân tài: Với sự cạnh tranh cao trong việc thu hút nhân lực, việc giữ chân những nhân sự tài năng trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là xu hướng về nghề nghiệp của các bạn trẻ hiện nay đã thay đổi. Các bạn có rất nhiều cơ hội nên dễ đổi việc và sẽ tìm kiếm những doanh nghiệp có môi trường làm việc tốt hơn đế có thể phát triển bản thân và sự nghiệp. Các doanh nghiệp cần phải đưa ra những chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc và cơ hội thăng tiến hấp dẫn phù hợp với xu hướng nghề nghiệp của các bạn trẻ để không bị mất nhân sự.

Những thách thức đối với ứng viên trẻ:

Cạnh tranh khốc liệt: Thị trường lao động đang trở nên ngày càng cạnh tranh, nên các nhà tuyển dụng sẽ có những yêu cầu về năng lực làm việc cao hơn cho các ứng viên trẻ không chỉ có kiến thức chuyên môn mà còn cần phải trang bị thêm kỹ năng thiết yếu (nhóm kỹ năng con người và nhóm kỹ năng công nghệ/kỹ thuật), ngoại ngữ và khả năng thích nghi với môi trường làm việc đa dạng.

Thiếu kinh nghiệm thực tế: Một trong những rào cản lớn nhất đối với các ứng viên trẻ là thiếu kinh nghiệm làm việc thực tế. Điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc thuyết phục nhà tuyển dụng mình là ứng viên tiềm năng và tìm được công việc phù hợp với mong muốn của mình.

Khó khăn trong việc lựa chọn ngành nghề: Với nhiều ngành nghề mới xuất hiện, các bạn trẻ khó khăn trong việc lựa chọn ngành nghề phù hợp với bản thân và ngành học

Áp lực về thu nhập: Mong muốn có mức thu nhập cao ngay từ khi bắt đầu công việc khiến nhiều bạn trẻ cảm thấy áp lực.

ELLE Voice

[ELLE Voice] Hiền Nguyễn: Hãy đam mê sự khó khăn và thách thức

Chị có nhận xét gì về sự thay đổi trong nhu cầu và sở thích của các bạn trẻ khi lựa chọn ngành nghề và con đường học tập trong những năm gần đây?

Các bạn trẻ, đặc biệt Gen Z được sinh ra trong thời đại phát triển kinh tế – thị trường và công nghệ nên đã từ sớm có suy nghĩ “thoáng” hơn so với các thế hệ trước đây về việc học và lựa chọn ngành nghề. Các bạn trẻ được mệnh danh là những công dân của thời đại số.

Gen Z nhạy bén với công nghệ và những công cụ kỹ thuật số. (Ảnh: Unsplash/Brooke Cagle)

Các bạn trẻ cũng có xu hướng chú trọng hơn đến sự linh hoạt trong công việc (hình thức làm việc hybrid, online, freelance hiện được nhiều bạn lựa chọn, có bạn làm 2-3 công việc 1 lúc) và tìm kiếm các cơ hội phát triển bản thân, thay vì chỉ tập trung vào lương bổng hay sự ổn định. Nhu cầu học tập cũng không còn bị giới hạn trong khuôn khổ đại học truyền thống, mà mở rộng ra các khóa học trực tuyến, học nghề và các chương trình đào tạo ngắn hạn, sử dụng các ứng dụng, phần mềm, nền tảng trực tuyến để học tập, làm việc và kết nối với cộng đồng nhằm trang bị kỹ năng thực tế. Sự thay đổi này phản ánh mong muốn được trải nghiệm và thích ứng nhanh chóng với sự biến đổi không ngừng của thị trường lao động hiện nay.

Ví dụ:

Các bạn đã chuyển trạng thái từ “an toàn” sang “đam mê”:

Trước đây: Nhiều bạn trẻ thường chọn những ngành nghề được xem là “an toàn” để đảm bảo sau khi ra trường có việc làm ổn định

Hiện nay: Ngày càng nhiều bạn trẻ dám theo đuổi đam mê, lựa chọn những ngành nghề mới lạ, sáng tạo, công nghệ và khởi nghiệp…

Quan tâm đến phát triển bản thân:

Trước đây: Việc lựa chọn ngành nghề chủ yếu dựa vào lời khuyên của gia đình, thầy cô hoặc xu hướng chung của xã hội.

Hiện nay: Giới trẻ ngày càng chủ động tìm hiểu, khám phá bản thân để lựa chọn ngành nghề phù hợp với năng lực, sở thích và cá tính cũng như theo nhu cầu của xã hội

Nhạy bén với công nghệ và sự kết hợp đa ngành

Trước đây: Công nghệ chưa phát triển mạnh mẽ nên các ngành nghề liên quan đến công nghệ chưa được nhiều bạn trẻ quan tâm.

Hiện nay: Sự phát triển của công nghệ thông tin đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới và hấp dẫn, thu hút sự quan tâm của giới trẻ. Các ngành như lập trình, khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo trở nên hot hơn bao giờ hết. Đặc biệt sự kết hợp đa ngành giữa công nghệ thông tin và Marketing, Tài chính, Kinh doanh… đã trở thành ngành nghề xu hướng của các bạn trẻ hiện nay.

Quan tâm đến thu nhập và cơ hội phát triển:

Trước đây: Việc làm ổn định và mức lương ổn định là yếu tố quan trọng hàng đầu.

Hiện nay: Bên cạnh thu nhập, giới trẻ còn quan tâm đến cơ hội phát triển bản thân, cảm xúc và sự thăng tiến trong công việc và đóng góp cho xã hội.

Chị có nhận định gì về công tác hướng nghiệp ở các trường phổ thông và các trường đại học hiện nay? Chị có thể đưa ra một vài gợi ý trong công tác hướng nghiệp tại các cơ sở giáo dục để giúp các bạn trẻ xác định đúng hướng đi mà mình muốn trong tương lai?

Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay, công tác giáo dục hướng nghiệp tại các trường phố thông đã được triển khai và môn học Hoạt động, trải nghiệm hướng nghiệp đã trở thành môn học bắt buộc, các em học sinh đã có cơ hội được tham gia các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp tại trường nên cũng là đã giúp các bạn hiểu bản thân và ngành nghề tốt hơn.

Nhiều trường Cao đẳng/Đại học cũng đã thành lập Phòng hướng nghiệp cho sinh viên, nên các bạn sinh viên sẽ có cơ hội được tư vấn hướng nghiệp tại trường.

Chị Nga Tran trong một buổi trò chuyện về hướng nghiệp với học sinh.

Theo chị, những kỹ năng mà tất cả mọi bạn trẻ cần trang bị ngày nay để có thể chủ động thích ứng với sự thay đổi trong nhu cầu và yêu cầu của thị trường lao động? Các nhà tuyển dụng thường đánh giá cao và tìm kiếm những kỹ năng nào ở ứng viên trong giai đoạn kinh tế biến động hiện tại?

Trước sự biến động của thị trường lao động hiện nay, chúng ta sẽ không đoán được chuyện gì sẽ xảy ra, các nhà tuyển dụng sẽ có những thay đổi như thế nào về yêu cầu năng lực của ứng viên. Vậy nhiệm vụ của chúng ta cần chủ động trang bị những kỹ năng từ đó sẵn sàng đón nhận, linh hoạt và thích nghi với mọi sự thay đổi để vượt qua thử thách một cách chủ động.

Tùy thuộc vào lĩnh vực và nghề nghiệp các bạn chọn, các nhà tuyển dụng sẽ có những yêu cầu khác nhau về mức độ thành thạo của từng kỹ năng, các bạn cần học tập và rèn luyện liên tục các kỹ năng thông qua những trải nghiệm thực tế biến bản năng thành kỹ năng, từ đó có thể thích nghi với sự biến động của thị trường lao động.

Kỹ năng năng tương tác con người, Kỹ năng giao tiếp hiệu quả và thuyết phục, Nhận thức và phát triển bản thân; Trí tuệ cảm xúc, Giao tiếp hiệu quả và thuyết phục; Hợp tác và kết nối; Giải quyết vấn đề (xử lý mâu thuẫn); Quản lý căng thẳng và sống lành mạnh, Đa dạng văn hóa, Làm việc nhóm, Kỷ luật bản thân, Khả năng thích ứng (thích nghi/linh hoạt), Tư duy sáng tạo, Học tập trọn đời.

Nhóm kỹ năng Lãnh đạo: Đàm phán, Thuyết trình, Ra quyết đinh, Tổ chức, Lập và triển khai kế hoạch, Quản lý dự án, Quản lý thời gian và công việc, Làm việc dưới áp lực, Đa nhiệm…

Nhóm kỹ năng công nghệ/kỹ thuật: Các ứng dụng làm việc, phần mềm và kỹ thuật theo ngành nghề.

Nhóm kỹ năng chuyển đổi: có nghĩa là những kỹ năng bạn có thể bỏ vào balo mang từ công việc này qua công việc khác và tiếp tục phát triển tốt hơn, ví dụ như kỹ năng nhận thức và phát triển bản thân, Kỹ năng giao tiếp, Tư duy sáng tạo, Ra quyết đinh, Khả năng thích nghi, Làm việc nhóm, Giải quyết vấn đề, Làm việc dưới áp lực, Tự kỷ luật, kỹ năng học tập trọn đời.

Điểm mạnh và điểm yếu của các bạn trẻ ngày nay là gì trên con đường tìm kiếm công việc phù hợp? Theo chị, nhà tuyển dụng ngày nay nhận thấy các bạn trẻ còn thiếu những kỹ năng gì để có thể tìm được công việc phù hợp?

Như tôi đã chia sẻ, các bạn trẻ hiện nay rất giỏi, có nhiều ý tưởng sáng tạo và nắm bắt xu hướng nhanh.Các bạn có kỹ năng công nghệ và sử dụng công cụ kỹ thuật số tốt; tinh thần học hỏi và thích nghi nhanh với những thay đổi; tư duy sáng tạo và năng động…

Bên cạnh những điểm mạnh, nhiều bạn cũng có một số điểm cần nỗ lực cải thiện cho tốt hơn để thành công trên con đường phát triển sự nghiệp.

Một trong những điểm cần nỗ lực cải thiện của nhiều bạn trẻ (không phải tất cả) là thiếu trải nghiệm trong môi trường làm việc thực tế. Mặc dù các bạn tham gia nhiều hoạt động CLB, các cuộc thi giành nhiều giải thưởng cao, nhưng điều này cũng không giống với việc bạn có trải nghiệm trong môi trường làm việc thực tế, từ đó dẫn đến việc nhiều bạn gặp khó khăn khi đối mặt với những tình huống phức tạp hoặc thiếu kỹ năng khi cần đưa ra quyết định quan trọng trong công việc.

Mặc dù nhiều bạn trẻ có năng lực chuyên môn tốt, nhưng một số kỹ năng nền tảng cần cải thiện như giao tiếp hiệu quả, làm việc nhóm, quản lý thời gian/công việc, và giải quyết xung đột/mâu thuẫn. Nếu không cải thiện những kỹ năng này có thể sẽ làm giảm hiệu quả làm việc và khả năng hòa nhập vào môi trường công việc.

Một số bạn trẻ có xu hướng thiếu kiên nhẫn và dễ dàng thay đổi công việc nếu gặp khó khăn, hoặc thậm chí ra quyết định nghỉ việc dựa vào cảm xúc cá nhân nhất thời. Hành động này đã gây ấn tượng không tốt với nhà tuyển dụng về sự thiếu chuyên nghiệp trong sự nghiệp. Các bạn mong muốn thể hiện bản thân và bảo vệ ý kiến cá nhân của mình là điều tốt nhưng mình nên linh hoạt ứng xử cho phù hợp với mỗi tình huống sẽ tốt hơn.

Ngoài ra, thiếu kỹ năng quản lý tài chính cá nhân và lập kế hoạch cho sự nghiệp dài hạn, cũng có thể dẫn đến những quyết định không sáng suốt trong công việc và cuộc sống của các bạn.

Ảnh: Unsplash/Brooke Cagle

———

“Mặc dù các bạn tham gia nhiều hoạt động CLB, các cuộc thi giành nhiều giải thưởng cao, nhưng điều này cũng không giống với việc bạn có trải nghiệm trong môi trường làm việc thực tế, từ đó dẫn đến việc nhiều bạn gặp khó khăn khi đối mặt với những tình huống phức tạp hoặc thiếu kỹ năng khi cần đưa ra quyết định quan trọng trong công việc” – chị Nga Tran.

Những kỹ năng mà nhà tuyển dụng nhận thấy các bạn trẻ còn thiếu:

Khả năng giao tiếp hiệu quả, làm việc nhóm, diễn đạt ý tưởng rõ ràng, lắng nghe ý kiến của người khác, phân tích tình huống, đưa ra giải pháp sáng tạo, quản lý thời gian gồm việc có kỹ năng sắp xếp thứ tự ưu tiên công việc, đáp ứng thời hạn, và duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, cũng như làm việc hòa hợp trong một đội ngũ là rất quan trọng trong môi trường làm việc hiện nay. 

Bên cạnh đó, nhà tuyển dụng thường mong đợi các bạn trẻ có khả năng tự định hướng trong công việc và chịu trách nhiệm với những nhiệm vụ được giao. Điều này đòi hỏi sự chủ động, tinh thần trách nhiệm, và khả năng làm việc độc lập mà không cần sự giám sát liên tục.

Theo chị, các bạn trẻ nên theo đuổi ngành hot hay ngành mà mình yêu thích khi lựa chọn ngành học? Và các bạn nên ưu tiên chọn trường đại học hay chọn ngành học mà mình muốn theo đuổi?

Chọn ngành hot rồi sẽ hết hot, chọn ngành yêu thích nhưng không phù hợp với năng lực học tập/làm việc và khả năng thì theo các bạn chuyện gì sẽ xảy ra? Vì vậy, khi quyết định lựa chọn ngành học, tìm trường phù hợp, các bạn nên bám vào các yếu tố sau đã đưa ra quyết định:

Phù hợp với sở thích cá nhân và sở thích nghề nghiệp (đừng đóng khung và dán nhãn bản thân bằng những kết quả các bài test trên mạng, kết quả đó không phải là đáp án, chỉ tham khảo thôi); mục tiêu nghề nghiệp tương lai; khả năng; năng lực học tập; cá tính (đừng dán nhãn bản thân hướng nội hay hướng ngoại); giá trị nghề nghiệp và điều kiện hoàn cảnh gia đình cũng như nhu cầu xã hội về ngành nghề.

Quy trình tự hướng nghiệp đúng cho các bạn trẻ (học sinh) bao gồm:

Bước 1 – Hiểu mình

Bao gồm sở thích, khả năng, năng lực học tập, cá tính, giá trị nghề nghiệp, điều kiện hoàn cảnh gia đình, sức khỏe (nếu ngành nghề muốn theo đuổi yêu cầu).

Bước 2 – Hiểu nghề

Bao gồm kết nối và xác định được nhóm ngành nghề phù hợp với điểm mạnh và đặc tính sở thích nghề nghiệp nổi trội, hay gọi là mục tiêu nghề nghiệp tương lai. Đồng thời biết cách tra cứu thông tin nghề nghiệp mục tiêu được tuyển dụng trên thị trường lao động nhằm hiểu về yêu cầu năng lực làm việc (bằng cấp, khả năng, kinh nghiệm) của nhà tuyển dụng với ứng viên ( bạn phải cập nhật liên tục thông tin trong suốt thời gian học đại học vì thị trường liên tục biến động về nhu cầu tuyển dụng và năng lực của ứng viên) điều này rất quan trọng để bạn có những bước chuẩn bị về kiến thức và kỹ năng trong thời gian học tập, từ đó tự tin bước ra thị trường lao động chuyên nghiệp.

Bước 3 – Chọn ngành

Sau khi xác định được mục tiêu nghề nghiệp, tìm hiểu về thị trường lao động, bạn sẽ biết là nhà tuyển dụng yêu cầu bằng cấp về công việc (tốt nghiệp ngành nào, hệ đào tạo…, từ đó bạn tìm và chọn ngành học có chương trình đào tạo gần với mục tiêu nghề nghiệp , nghĩa là bạn học ngành này ra có thể làm nghề đó). Các bạn cần biết là học một ngành ra làm được nhiều nghề, hoặc học 2 ngành tên gọi khác nhau nhưng đều làm được nghề nghiệp mục tiêu của bạn.

Bước 4 –  Tìm trường

Sau khi chọn được ngành học thì mình tìm những trường:

– Có thế mạnh đào tạo về ngành học của mình, chương trình đào tạo phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp.

– Phù hợp với năng lực học tập (điểm xét tuyển khối thi và điểm học ba), môi trường phù hợp với cá tính của bạn (bạn thích tham gia nhiều hoạt động, thích thực hành hay muốn học nghiên cứu… thì sẽ chọn trường đáp ứng nhu cầu đó cho mình).

Bước 5 – Lập kế hoạch 

Nâng cao năng lực học tập và ra quyết định lựa chọn hướng đi phù hợp với bản thân.

Hãy chọn ngành/trường phù hợp với nhiều điểm thuận lợi của bản thân thay vì chỉ quan tâm đến độ hot và ranking cao.

Quy trình tự hướng nghiệp đúng cho các bạn trẻ (học sinh) bao gồm: Hiểu mình – Hiểu nghề – Chọn Ngành – Tìm trường – Lập kế hoạch. (Ảnh: Pexels/Rdne)

ELLE Voice

[ELLE Voice] Công việc trong mơ - Có đơn giản là theo đuổi đam mê?

Làm sao để các bạn trẻ tìm ra và tận dụng thế mạnh của bản thân để nổi bật trong thị trường lao động hiện nay?

Cách duy nhất để các bạn trẻ tìm ra điểm mạnh của bản thân là các bạn phải hành động, dấn thân trải nghiệm và bền chí rèn luyện.

Quy trình khám phá điểm mạnh của bản thân đi từ sở thích đến thành tựu bao gồm:

Từ sở thích => Năng khiếu (khả năng) => Kỹ năng => Thành tựu đều phải trải qua quá trình: Trải nghiệm + suy ngẫm => đánh giá điều mình làm tốt, điều mình làm chưa tốt. Kỹ năng nào được phát triển, kỹ năng nào cần cải thiện. Công việc nào tạo cho mình hứng thú lâu hơn, mình làm quên thời gian không thấy mệt? Mình thích làm việc hay tham gia các hoạt động sử dụng những kỹ năng giỏi nào? Mình không thích tham gia hoạt động vì phải sử dụng kỹ năng chưa giỏi nào?

Để có thể tự tin thể hiện và tạo ấn tượng với thị trường lao động, theo tôi cần khoanh vùng lại chữ “Thị trường lao động”. Ở đây, đó là lĩnh vực nghề nghiệp và vị trí công việc bạn lựa chọn và muốn theo đuổi, mô hình và tên doanh nghiệp bạn muốn ứng tuyển hay nói cách khác bạn cần biết khách hàng của bạn là ai là bước đầu tiên và quan trọng để từ đó có những bước xây dựng thương hiệu cá nhân phù hợp với “ khẩu vị” và tạo ấn tượng với khách hàng của mình. Vì vậy, bạn nhiệm vụ của bạn cần xác định được sự phù hợp của bản thân từ điểm mạnh, điểm cần nỗ lực, những cơ hội và thách thức với ngành nghề, lĩnh vực nghề nghiệp muốn lựa chọn từ suy ngẫm và đánh giá sau những trải nghiệm thực tế.

Ảnh: Unsplash/Karolina Grabowska

Khi bạn hiểu Mình (điểm mạnh), hiểu Việc (lĩnh vực nghề nghiệp, vị trí công việc muốn theo đuổi), Hiểu Người (công ty/doanh nghiệp), bạn sẽ biết cách thể hiện bản thân với nhà tuyển dụng rằng bạn sẽ là ứng viên tiềm năng, sáng giá cho vị trí họ đang tuyển, vì bạn đã đáp ứng đúng “khẩu vị” của khách hàng (nhà tuyển dụng).

Hãy cho bản thân và công việc mình muốn theo đuổi thêm thời gian hơn nữa, sự kiên trì nhiều hơn nữa, chấp nhận điều chưa làm tốt để học làm được tốt hơn. Không có con đường tắt dẫn đến thành công.

Nhà tuyển dụng luôn tìm kiếm những ứng viên tiềm năng có sự tự tin thể hiện năng lực của mình, mà muốn tự tin thể hiện thì vẫn chỉ còn cách là chủ động hành động có chủ đích, có mục tiêu từ mỗi hoạt động tham gia, mỗi công việc trải nghiệm. Nếu chỉ học lý thuyết trên sách hay trên lắng nghe chia sẻ trên mạng thôi chưa đủ.

Tình trạng làm việc trái ngành khá phổ biến trong các bạn trẻ vừa ra trường. Theo chị, đâu là nguyên nhân của tình trạng này? Đâu là những yếu tố, kỹ năng giúp các bạn trẻ tìm được công việc thật sự phù hợp với bản thân?

Tôi thường chia sẻ với các bạn trẻ là hãy khoan khẳng định là trái ngành vì các bạn đang có xu hướng dán nhãn, đóng khung là học ngành A ra làm nghề A, nếu không làm đúng nghề A thì sẽ là trái ngành. Một thực tế là rất nhiều bạn chưa biết ngành mình học ra có thể làm được những công việc gì? Các bạn hãy hiểu là học 1 ngành ra có thể làm nhiều nghề, trong 1 nghề sẽ có rất nhiều vị trí công việc để bạn lựa chọn theo điểm mạnh của mình. Đồng thời, mỗi người sẽ có ít nhất 2 nghề phù hợp trở lên trong suốt hành trình sự nghiệp của mình. Cho nên trước khi khẳng định trái ngành thì các bạn cần tìm hiểu kỹ thông tin về thị trường lao động, rồi kết nối với ngành học của mình tìm xác định được những công việc phù hợp với điểm mạnh của bản thân nhé.

Quy trình tự hướng nghiệp cho sinh viên:

Bước 1 – Hiểu mình (điểm mạnh, điểm cần nỗ lực)

Bước 2 – Hiểu nghề (tên nghề nghiệp, vị trí công việc muốn theo đuổi từ ngành học của mình, yêu cầu năng lực làm việc từ nhà tuyển dụng….

Bước 3 – Chọn lĩnh vực (lĩnh vực mong muốn, phù hợp với cá tính)

Bước 4 – Tìm công ty (mô hình công ty, môi trường làm việc, văn hóa, cơ hội phát triển..)

Hay nói cách khác là bạn phải mô tả được bản thân bạn trong nghề nghiệp/công việc mong muốn.

Bạn hãy tự đặt câu hỏi cho chính mình để tìm câu trả lời.

–       Tại sao tôi muốn chọn nghề này/công việc này?

–       Nghề này/công việc này phù hợp với tôi như thế nào? (điểm mạnh)

–       Nghề này/công việc này đòi hỏi năng lực làm việc ra sao?

–       Nghề này/công việc này đáp ứng/thỏa mãn những nhu cầu/sở thích/mong đợi nào của tôi?

–       Tôi cần vượt qua những thử thách về chuyên môn, kỹ năng nào để có cơ hội được làm nghề này/công việc này?

Quy trình tự hướng nghiệp cho sinh viên: Hiểu mình – Hiểu nghề – Chọn lĩnh vực – Tìm công ty (Ảnh: Pexels/Cottonbro)

Không có ngành nghề nào phù hợp 100%, chỉ cần bạn phù hợp 70% đã tốt lắm rồi, còn 30% còn lại dành cho sự nỗ lực, kiên trì vượt qua khó khăn, thử thách của bạn trong nghề nghiệp để thành công. Kiến thức trong trường đại học là kiến thức nền tảng, chưa đủ làm việc hiệu quả, mà bạn cần học trang bị thêm cho mình những kiến thức và kỹ năng bổ sung để làm công việc tốt hơn, hiệu quả hơn.

Danh tiếng trường hoc, mối quan hệ của ba mẹ cũng không thể đảm bảo chắc chắn bạn có 1 công việc tốt, phù hợp. Năng lực làm việc và mạng lưới chuyên nghiệp của bạn mới tạo ra cơ hội việc làm cho bạn.

———

“Danh tiếng trường hoc, mối quan hệ của ba mẹ cũng không thể đảm bảo chắc chắn bạn có 1 công việc tốt, phù hợp. Năng lực làm việc và mạng lưới chuyên nghiệp của bạn mới tạo ra cơ hội việc làm cho bạn” – Chị Nga Tran.

Xem thêm

• [ELLE Voice] Stacy Do – Đam mê thôi chưa đủ

• [ELLE Voice] Tiêu Yến Trinh: Hãy chọn công việc có khả năng tạo ra giá trị

• [ELLE Voice] Thùy Bùi: “Đam mê đi liền với hạnh phúc”

Theo chị, có những cách nào để các bạn trẻ có thể theo đuổi và phát triển đam mê của mình dù công việc hiện tại chưa hoàn toàn ưng ý?

Công việc chưa ưng ý, bạn cần xác định lại chưa ưng ý ở những điểm nào so với nhu cầu và mong đợi của bạn về công việc, môi trường làm việc, hay giá trị nghề nghiệp để mình có giải pháp điều chỉnh. Khi bạn xác định được vấn đề chưa ưng ý, hãy cho mình và công việc thêm cơ hội, chẳng hạn như quyết tâm làm việc theo tư duy làm chủ, nghĩa là làm việc cho chính mình (không phải tư duy của người đi làm thuê): Tập trung có chủ đích (bạn có thể tự nói với bản thân đây là cơ hội không phải lúc nào cũng đến với mình) – Làm việc có trách nhiệm – Thay đổi & sáng tạo trong cách tiếp cận và cách giải quyết công việc. Tất nhiên, công việc không phải lúc nào cũng vui vẻ và thuận lợi, sẽ có những lúc khó khăn, mệt mỏi, muốn từ bỏ ngay lập tức (ví dụ ở những công việc đặc thù như marketing và môi trường làm việc đòi hỏi tính sáng tạo, để theo đuổi và phát triển đam mê chúng ta cần nỗ lực rất nhiều, rèn luyện kỹ năng làm việc dưới áp lực cao, tính tự kỷ luật).

Hiểu một cách đơn giản, bạn có một số bộ đồ không ưng ý lắm, nhưng vì lý do nào đó chưa thể mua thêm đồ mới. Vậy mình hãy dùng thêm 1 món đồ phụ kiện nào đó, học cách phối đồ theo style khác nhau cho mới mẻ hơn, ấn tượng hơn. Vậy công việc cũng thế, để tạo sự hứng thú và từ từ thích nhiều hơn mỗi ngày thì mình cũng cần làm mới nó mỗi ngày.

Đam mê là gì, đam mê tìm ở đâu. Với mình đam mê là càng làm càng mê, ngã đứng dậy đi tiếp, nay mệt về nghỉ, nhưng mai vẫn muốn làm, có nghĩa là mình sẽ hưởng thụ công việc của mình với nhiều áp lực nhưng vẫn cảm thấy dễ chịu.

———

“Với mình đam mê là càng làm càng mê, ngã đứng dậy đi tiếp, nay mệt về nghỉ, nhưng mai vẫn muốn làm, có nghĩa là mình sẽ hưởng thụ công việc của mình với nhiều áp lực nhưng vẫn cảm thấy dễ chịu” – chị Nga Tran.

Hầu hết nhà tuyển dụng trong nhiều lĩnh vực ngày nay thường yêu cầu các ứng viên phải có kinh nghiệm từ một vài tháng cho đến một vài năm làm việc trong lĩnh vực mà họ ứng tuyển? Theo chị, làm thế nào để sinh viên vừa ra trường có thể tích lũy kinh nghiệm trong lĩnh vực mà mình lựa chọn trong thời gian còn ngồi trên giảng đường để đáp ứng những yêu cầu do nhà tuyển dụng đề ra?

Trước tiên, các bạn nên mở rộng góc nhìn hiểu từ “kinh nghiệm” là bạn đã có những trải nghiệm công việc thực tế nào từ lúc sinh viên đến thời điểm ứng tuyển, các công việc này có liên quan như thế nào đến vị trí công việc bạn đang ứng tuyển về mặt chuyên môn, kỹ năng? Việc yêu cầu kinh nghiệm từ nhà tuyển dụng đối với sinh viên mới tốt nghiệp không hẳn là bắt buộc bạn phải có kinh nghiệm làm việc giống công việc họ đang tuyển, vì có rất nhiều vị trí công việc họ không nhận thực tập sinh do đặc thù công việc, nhưng nhà tuyển dụng sẽ tìm kiếm ứng viên tiềm năng có thể học và phát triển từ các công việc liên quan mà bạn đã làm. Điều quan trọng là bạn phải thể hiện cho nhà tuyển dụng thấy được những kiến thức, kỹ năng bạn đã học được và được rèn luyện có liên quan đến vị trí bạn đang ứng tuyển, thay vì chỉ liệt kê bằng cấp, nhiệm vụ công việc (đây là lỗi có bản mà nhiều bạn vẫn đang mặc khi trình bày trên RESUME và Thư ứng tuyển)

Các bạn có 4 năm, rất nhiều thời gian để chuẩn bị. Hơn nữa, hiện nay các doanh nghiệp mở rộng cơ hội cho các bạn làm vị trí thực tập sinh từ năm 2 cho nhiều vị trí công việc. Bước đầu tiên bạn cần xác định được mục tiêu nghề nghiệp của bạn sau khi ra trường, khi bạn có mục tiêu, bạn tìm hiểu những yêu cầu năng lực làm việc yêu cầu ứng viên từ đó bạn biết mình nên thực tập/làm thêm ở vị trí công việc nào? Bạn cần rèn luyện những kỹ năng gì? Mức độ thành thạo như thế nào nếu làm hoặc thực tập vị trí công việc đó? Sau đó bạn mới lên kế hoạch hành động cụ thể để đạt mục tiêu.

Chị có lời khuyên gì dành cho các bạn trẻ đang còn ngồi trên giảng đường đại học trong việc lập kế hoạch và định hướng con đường sự nghiệp để có thể tìm được công việc phù hợp sau khi tốt nghiệp?

Một chương mới trong cuốn sách sự nghiệp của bạn sắp bắt đầu. Bạn phấn khích bước ra khỏi giảng đường đại học sau 4 năm miệt mài đèn sách. Bạn háo hức chuẩn bị RESUME và bắt đầu hành trình chinh phục công việc mơ ước của mình. Môi trường đại học và môi trường công sở có rất nhiều khác biệt và không phải bạn trẻ nào cũng dễ dàng thích nghi. Chinh phục công việc mơ ước là một cuộc đua marathon, đòi hỏi bạn phải có một chiến lược thông minh và một sự chuẩn bị chu đáo.

Nhà tuyển dụng thường không ấn tượng với những ứng viên không có mục tiêu rõ ràng. Vì vậy, việc khám phá bản thân; tìm hiểu thế mạnh, sở thích, đam mê; chủ động lên kế hoạch hiện thực hóa đam mê từ những năm học Đại học sẽ giúp bạn tiến gần hơn đến công việc thuận lợi đầu đời.

Cảm ơn chị Nga Tran rất nhiều vì đã dành thời gian chia sẻ cùng ELLE Việt Nam về những thông tin hữu ích trong lĩnh vực hướng nghiệp. Chúc chị luôn thành công và hạnh phúc.