“Mấy năm qua, mình nhận ra rằng có nhiều niềm tin ở tuổi 20 giờ đã không còn phù hợp nữa. Hồi xưa, Su từng nỗ lực để giống người khác, giờ Su chỉ muốn thấu hiểu ‘Tôi là ai’” – Suboi.

Mỗi lần gặp Suboi lại là một trải nghiệm mới vì chị luôn khiến người đối diện phải bất ngờ. Su ít xuất hiện trên mạng xã hội, nhưng không phải vì thiếu chuyện để kể. Từ góc nhìn khách quan, dường như chị còn có cả một vũ trụ suy tưởng trong tâm trí. Như lệ thường, chị vẫn tự nhận bản thân không khéo ăn nói nên thích chọn cách bày tỏ tâm tư bằng nghệ thuật hơn.

Nhạc của Suboi xưa nay không đơn thuần là nhạc mà đều ít nhiều mang theo thông điệp văn hóa – xã hội nào đó. Năm 2022, Su đã kể một chuyện dài về chuyển biến nội tâm của mình qua album No Nê. Năm nay, chị tái xuất với Dâu Thiên Hạ – MV mang màu sắc dân gian, trào phúng và dí dỏm. Thế nhưng, điều ít người biết là phía sau hình tượng một nữ rapper “xéo xắt”, Su trong đời thường lại ngày càng mềm mại và uyển chuyển. Nếu phải tóm gọn cách chị sống thời nay trong một từ, có lẽ không lựa chọn nào phù hợp hơn hai chữ tự nhiên. Từ năm 2023, Suboi cũng trở thành đại sứ truyền cảm hứng của một thương hiệu mỹ phẩm thuần chay. Chị bày tỏ mối quan tâm rõ rệt tới các vấn đề môi trường, xã hội và văn hóa.

Trước đây, Su ít có dự án cộng tác với các hãng mỹ phẩm. Điều gì đã thúc đẩy chị gật đầu nhận vai trò đại sứ truyền cảm hứng của Cocoon?

Lần hợp tác này bắt nguồn từ Su trước, một phần vì mình đã gửi “tín hiệu” đến họ. Mấy năm gần đây, Su muốn dùng đồ local (nội địa) nhiều hơn. Mình nhớ đến chuyện người xưa gội đầu bằng bồ kết nên đã đi tìm xem có sản phẩm nào chiết xuất từ bồ kết không. Vậy là tìm thấy Cocoon, một thương hiệu mỹ phẩm Việt có mẫu mã đẹp mắt và chỉ sử dụng nguyên liệu có nguồn gốc Việt (dầu dừa, bí đao, nghệ…). Điều quan trọng là, Su thấy họ ghi rõ nồng độ từng thành phần trên bao bì chứ không quá tập trung vào việc marketing hiệu quả sản phẩm. Chính sự trung thực này đã khiến mình có cảm tình.

Làm nghệ sĩ phải trang điểm nhiều và liên tục nên Su rất quan tâm đến thành phần mỹ phẩm. Đây cũng là tâm lý chăm sóc bản thân thôi. Mình đến với thương hiệu đầu tiên là bằng lòng tín nhiệm của một người tiêu dùng, sau đó cộng tác vì đồng điệu về giá trị cốt lõi.

Ở vai trò đại sứ thương hiệu, chị đã tham gia một số chiến dịch vì môi trường. Theo chị, việc xây dựng và duy trì lối sống có trách nhiệm với môi trường dễ hay khó?

Khó và sẽ cần sự cố gắng, không chỉ từ góc độ người tiêu dùng như Su mà còn phải từ phía các tập đoàn lớn. Mỗi bên đều cần đưa ra cam kết và chịu trách nhiệm về hành vi của mình với môi trường.

Trước đây, Su cũng từng thử tập thói quen sử dụng mỹ phẩm “homemade” nhưng khó duy trì vì bất tiện và bận rộn. Giờ Su nghĩ, mình cứ nỗ lực hết sức nhưng cũng nên linh hoạt và cân bằng, không nên ép bản thân “sống xanh” theo cách cực đoan. Su không cổ xúy rằng cứ cái gì được điều chế tự nhiên là cái đó tốt, mình chọn lựa dựa trên việc nghiên cứu và tìm hiểu toàn diện về sản phẩm mới là tốt. Để xây dựng một lối sống lành mạnh, có hiểu biết và có trách nhiệm thật sự với môi trường không phải chuyện một sớm một chiều.

Các chỉ số biến đổi khí hậu đang leo thang kỷ lục và được dự đoán sẽ còn trầm trọng hơn trong tương lai gần. Đây là thực tế không thể chối bỏ. Là một người mẹ, chị chuẩn bị cho con mình đối diện với tương lai ấy như thế nào?

Trước khi có con, mình lo ngại nhiều, nhưng từ khi con ra đời, Su lại suy nghĩ tích cực lên. Trái đất đang vận hành theo quy luật tất yếu, chuyện gì xảy ra dù tốt hay xấu mình cũng đón nhận. Tương lai là không thể đoán trước và nuôi dạy con thì không có công thức, mình không thể làm gì hơn ngoài chuẩn bị tốt nhất cho con trong khả năng.

Trong một thời đại nhiễu loạn, mình chỉ có thể truyền cho con giá trị tinh thần là nền móng vững chắc và cốt lõi. Con cần được trang bị khả năng tự học, tự ý thức, tự thích nghi tốt; biết tự chọn lựa và chịu trách nhiệm cho mỗi quyết định của mình. Trên tất cả, chính Su cũng học để xây dựng nhận thức tốt hơn về bản thân và tạo ra sự hậu thuẫn cần thiết về tinh thần để con luôn tự tin dù rơi vào bất kỳ hoàn cảnh nào.

Quan sát cuộc đời bằng con mắt từng trải, có lẽ Su cũng biết hiện thực không phải màu hồng. Thế nhưng, càng về sau lại càng thấy chị tươi vui và nhí nhảnh hơn, từ cá tính âm nhạc đến phong cách sống. Dường như chị đang “lão hóa ngược” về tinh thần?

Có lẽ Su ngày càng nhí nhảnh là vì mình biết lùi lại và nhìn rộng hơn, thấy bất kỳ điều gì xảy ra cũng có cái lý của nó. Mọi việc trở nên nhẹ nhàng chứ không còn nghiêm trọng như trước. Mấy năm qua, mình nhận ra rằng có nhiều niềm tin ở tuổi 20 giờ đã không còn phù hợp nữa. Su có những quyết định thay đổi cuộc sống, để “trở thành chính mình”. Hồi xưa, Su từng nỗ lực để giống người khác, giờ Su chỉ muốn thấu hiểu “tôi là ai”.

Thú thật là hai năm nay, Su cũng có đi gặp chuyên gia tâm lý. Mình nhận ra bản thân có những cơ chế phòng vệ không hữu ích, cần tìm ra căn nguyên và chuyển hóa. Trên hết là từ khi có con, Su càng muốn mình có thể làm một người mẹ lành mạnh. Nhờ vậy nên mọi người mới thấy mình thay đổi nhiều đến thế. Su đã có một cú lội ngược về tuổi thơ khá là ngoạn mục.

Chị thấy gì trong hành trình lội ngược về tuổi thơ ấy?

Su đã dành rất nhiều thời gian ngẫm nghĩ và cuối cùng thấy được là, cách mỗi con người ứng xử đều bắt nguồn từ môi trường họ lớn lên. Chúng ta đều là “sản phẩm” của quá trình trưởng thành. Su lội ngược về tuổi thơ là để tìm hiểu tại sao mình trở thành con người hôm nay. Nhờ vậy mà mình thêm hiểu bản thân, hiểu đời, hiểu người; rồi từ đó biết cân chỉnh thái độ và hành vi của mình cho lành mạnh.

ELLE Interview

Suboi: Tin vào cuộc đời, một lần nữa

Liệu việc Su ngày càng thoải mái bộc lộ tính nữ hơn có phải cũng là một cú lội ngược dòng như vậy? Chị đã từng là một nữ nghệ sĩ gai góc trong thế giới rap tưởng chừng chỉ đàn ông mới bám trụ được.

Để nói về tính nữ, Su lại phải đặt trong sự cân bằng với tính nam. Thực ra thời nay, làm đàn ông cũng không dễ dàng gì (cười). Tính nữ thuần túy là nuôi dưỡng, dịu dàng, nhượng bộ; trong khi tính nam thuần túy là tự tin, chinh phục, dũng mãnh. Người nam dùng sức mạnh để bảo vệ, còn người nữ dùng sự dịu dàng để chăm sóc. Tính nam hay tính nữ cũng đều quan trọng và đều là thuộc tính của con người. Su hay hình dung tới khung cảnh các dì, các mẹ ở nhà cứ tự nhiên cùng nấu nướng, chăm nom lẫn nhau và cả gia đình. Vậy nên, việc mình bộc lộ tính nữ gọi là lội ngược dòng chứ thực ra là quay về với thiên hướng tự nhiên thôi. Khi được sống thuận tự nhiên là chúng ta hạnh phúc nhất.

Đúng là trước kia Su từng phải gồng lên với ý nghĩ “tôi là người đàn ông của tôi!”. May mắn là giờ Su có ông xã đồng hành và chia sẻ. Hai vợ chồng hỗ trợ lẫn nhau để cùng tìm được sự cân bằng tự nhiên. Nhờ vậy, Su hiểu ra tính nam không đối kháng mà góp phần giúp tính nữ của mình lành mạnh hơn. Và việc làm mẹ cũng nhắc nhở Su rằng mình cần dựa vào tính nữ để nuôi nấng con cho trọn vẹn, đặc biệt là trong những năm đầu đời của con.

Cũng có thể thấy tinh thần “nữ tương trợ nữ” từ Su. Trong các sản phẩm âm nhạc gần đây, chị thể hiện rõ sự ưu ái với tính nữ từ khâu sản xuất tới khâu sáng tạo.

Thật ra cũng tình cờ vì khi Su cần tìm đối tác thì người phù hợp lại toàn là phụ nữ, chứ mình không cố ý lựa chọn (cười). Vai trò của đàn ông vẫn rất quan trọng. Trong trường quay, nếu thiếu đi các anh em thì nhiều loại máy móc cồng kềnh không ai bưng vác nổi. Nhưng mình cũng rất vui khi có thể cùng hội các chị em “hú ha hú hí”, lên ý tưởng rồi tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh. Nếu nói là nâng đỡ thì cả nhóm đều nâng đỡ nhau. Ví dụ, Dâu Thiên Hạ ra đời được là nhờ nỗ lực chung của một nhóm nữ, mà bắt đầu bằng cái “cười trừ” của Su, Thảo Đan (Giám đốc Sáng tạo) và Ngân Vi (đồng tác giả) khi bàn về những định kiến xã hội áp lên người phụ nữ Việt Nam. Nếu không có sự hiểu biết về văn chương của Ngân Vi đóng góp thì cũng không có những câu hay như “xấu thiếp hổ chàng”. Một mình Su không tạo ra được thành quả đó.

ELLE Voice

[ELLE Voice] Suni Hạ Linh: Như chú bướm phá kén để tung bay

Su gọi vui hai bạn cộng sự là Giám đốc Sáng tạo Thảo Đan và Đạo diễn Hình ảnh Linh Đan như “Hai Bà Trưng”. Có câu chuyện hậu trường nào vui sau cách ví von ấy chăng?

Chuyện là hai chị em Thảo Đan và Linh Đan dấn thân vào nghề toàn nam làm, không khác gì Hai Bà Trưng ra trận thời xưa (cười). Thực ra Su thấy Thảo Đan rất hiền, vì thế bước chân vào thế giới làm phim không phải chuyện đơn giản. Còn Linh Đan cũng đã rất nổi tiếng ở quốc tế, vì thế Su muốn truyền thông trong nước chú ý tới các bạn nhiều hơn.

Trở lại câu chuyện Hai Bà Trưng trong lịch sử, thực ra Su nghĩ hai bà khởi nghĩa không phải chỉ để trả thù cho chồng mà còn vì những giá trị to lớn hơn với quốc gia. Đó là một hình ảnh đáng tự hào về văn hóa truyền thống của người phụ nữ Việt, vậy nên Su dành tặng cho bạn mình.

Không chỉ nặng lòng với thân phận người phụ nữ, Suboi cũng rất nặng lòng với văn hóa truyền thống Việt Nam. Hai chủ đề này đều khó khai thác và chuyển hóa vào nghệ thuật một cách tinh tế. Có khi nào chị thấy mình đang tự làm khó mình?

Nhớ lại MV Dâu Thiên Hạ, thực ra ý tưởng đến rất tự nhiên, như Su đã chia sẻ phía trên. Mình và các bạn hay tâm sự, kể chuyện cho nhau nghe, rồi sau đó cùng sáng tạo. Những ê-kíp khác có thể sẽ suy nghĩ nhiều về concept hình ảnh trước rồi mới sáng tác nhạc, mình thì ngược lại. Mọi chuyện diễn tiến như vậy nên Su không thấy khó khăn gì, mình cũng không đặt nặng việc phải gửi đi thông điệp nào lớn lao. Có chăng, vì nhạc của mình kể các câu chuyện tâm tình riêng tư nên hơi thiếu tính giải trí. Mình cũng chấp nhận điều đó như một lẽ tự nhiên về vị thế cá nhân.

Ban đầu Su còn định đặt tựa bài Dâu Thiên Hạ là Gái Việt Nam nhưng về sau mình đổi ý, vì mình còn quá nhỏ bé, chưa thể đại diện cho toàn thể phụ nữ Việt được. Mình chỉ có thể đại diện cho chính mình. Thật ra, Su còn thấy bản thân đứng lơi lơi nửa chừng, vừa quốc tế lại vừa Việt Nam. Nhưng nghĩ kỹ thì có khi đây cũng là một điểm mạnh, giúp mình có chất riêng.

Mỗi lần Suboi tái xuất là một lần mang đến bất ngờ. Sau “Dâu Thiên Hạ”, bất ngờ tiếp theo sẽ là gì?

Su vẫn đang đợi ý tưởng được triển khai chậm rãi, có thêm nhiều thời gian đúc kết trước khi thành hình. Hiện tại, Su tập trung học lại nhạc lý và tiếp cận việc sáng tác theo lối tươi sáng, rộn ràng hơn để có thể đem lại niềm vui cho người nghe. Mình cứ trân trọng những khoảnh khắc nho nhỏ trong cuộc sống, tạm thôi tranh đấu mà vui chơi nhiều hơn, cứ nhí nhảnh rồi sẽ có kết quả bất ngờ.

Cảm ơn Suboi đã chia sẻ cùng ELLE Việt Nam