ÁP LỰC CỦA NGƯỜI “LỆCH CHUẨN”
Được nữ nhà văn, đạo diễn Sian Heder làm lại từ bộ phim gốc của Pháp mang tên La Famille Bélier vào năm 2014, CODA là những thước phim sống động hướng về tình cảm gia đình, cũng như áp lực vô hình mà các thanh thiếu niên phải chịu trước ngưỡng trưởng thành. Từ cuộc sống học đường cho đến các mối quan hệ gia đình, có thể thấy đây là một bộ phim toàn diện dưới nhiều góc nhìn cùng cách khai thác đầy đồng cảm.
Bộ phim kể về Ruby, cô gái 17 tuổi và là người nghe được duy nhất trong nhà Rossi. CODA là từ viết tắt của cụm “Child of deaf adults”, ý chỉ những đứa trẻ được nuôi lớn trong một gia đình khiếm thính, và Ruby là một trong số đó. Sinh sống bằng nghề đánh bắt hải sản ở bang Massachusetts, ngay từ thuở nhỏ, cô đã gián tiếp đóng vai người phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu cho gia đình mình.
Trong trường học, Ruby sớm gia nhập câu lạc bộ âm nhạc vì say nắng cậu bạn Miles cũng như ước mơ được cất lên tiếng hát. Được thầy V. phát hiện ra tài năng và bắt đầu ôn luyện, Ruby mong muốn được vào trường Nghệ thuật Burklee. Thế nhưng, điều đó cũng đồng nghĩa rằng cô sẽ bỏ lại gia đình – những người cần mình cho việc giao tiếp – để đến Boston và tiếp tục sự học. Đứng chênh vênh giữa ngã ba đường, đâu là lựa chọn thích hợp cho Ruby?
Có thể thấy rằng, đạo diễn Sian Heder đã họa nên tình thế lưỡng nan muôn đời giữa đi hay ở. Hẳn nhiên, Ruby đã làm công việc phiên dịch suốt thời thơ ấu và cô không che giấu sự chán nản của mình trước bầu trời tự do. Bị trêu chọc do mùi cá tanh cũng như các hành động có phần kỳ lạ của gia đình mình, Ruby như một điển hình của các thanh thiếu niên có gia đình “lệch chuẩn”, luôn bị bắt nạt và tự xếp mình vào hàng thứ yếu.
BÀI LIÊN QUAN
Thế nhưng, bỏ qua tất cả những điều trên, trong suốt thời lượng của CODA, khán giả luôn nhìn thấy nụ cười cũng như niềm vui của mỗi cá nhân trong nhà Rossi. Tuy không giàu có cũng như khó hòa nhập với xã hội, giữa các thành viên trong gia đình là những “phản ứng hóa học” mà ngay cả người bình thường cũng chưa hẳn có được. Mặc dù có cùng đề tài với bộ phim Sound of Metal, việc gài cắm những nụ cười đẹp xuyên suốt bộ phim đã giúp CODA tác động mạnh vào cảm xúc người xem, để lại những hậu vị đáng nhớ.
KỊCH BẢN GẦN GŨI
Đoạt giải Oscar cho Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất, Sian Heder đã có những cải biên khác biệt so với bộ phim gốc để phù hợp hơn với khán giả Mỹ. Nếu bộ phim gốc diễn ra ở một nông trại có phần quen thuộc với người châu Âu thì ở CODA, Sian Heder đưa nhà Rossi ra phía biển cả, để từ đó nâng vấn đề lên trước thực trạng ngư dân phải chịu quá nhiều chi phí do việc giám sát của chính quyền, dẫn đến hành động thành lập hợp tác xã của nhà Rossi và Ruby là người cần thiết nhất cho các hoạt động ngoại giao.
Ở phiên bản gốc, điều này được thay bằng việc gia đình Biter chạy đua vào chính quyền địa phương, khi người có nhiều khả năng trúng cử đang định cấp phép cho một trung tâm thương mại lấn rừng và đất nông nghiệp của những người sống nhờ vào trang trại. Có thể thấy rằng vấn đề mà bản gốc đề cập dường như quá lớn và chưa tạo nên tình thế lưỡng nan cho nhân vật Ruby, vì vậy, việc cải biên của Sian Heder đã góp phần khiến cho kịch bản trở nên chặt chẽ hơn.
Ngoài ra, mối quan hệ giữa Ruby và cậu bạn trai Miles cũng được CODA xây dựng dựa trên sự chữa lành từ cả hai phía. Nếu Ruby tuy sống trong một gia đình bất toàn nhưng luôn hạnh phúc thì ngược lại, Miles tuy có điều kiện khá hơn nhưng bố mẹ lại luôn xung đột. Hai người trẻ như những mảnh ghép còn thiếu của nhau. Đặc biệt, bộ phim cũng tạo được sự gắn kết qua một nơi chốn riêng tư là hồ nước mà không ai biết, để hai người sẻ chia, làm lành và cùng nhau đồng cảm. Điều này thiếu vắng hoàn toàn ở phiên bản gốc, khiến nhân vật chính dường như một mình gánh chịu tất cả.
Đạo diễn Sian Heder cũng rất mạo hiểm khi sử dụng các diễn viên khiếm thính ngoài đời thật để diễn xuất trong phim. Nhân vật người mẹ do nữ minh tinh Marlee Matlin đảm nhiệm, người từng chiến thắng Nữ diễn viên chính ở giải Oscar năm 1986 cho phim Children of a Lesser God. Cạnh bên Matlin, Troy Kotsur sắm vai người cha cũng vừa chiến thắng Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất và khiến CODA làm nên lịch sử với nam diễn viên khiếm thính đầu tiên chiến thắng ở Oscar.
YẾU TỐ LÀM NÊN THÀNH CÔNG
Có lẽ hiểu rõ thế nào là những bất công cũng như bị nhìn dưới ánh mắt khác khi là một người khiếm thính, bộ ba nhân vật của nhà Rossi đã được thể hiện vô cùng tròn vai, không chỉ trong những cảm xúc thương yêu mà cả những lúc căng thẳng, như khi người anh trai đấu tranh cho em gái đi học, cảm xúc của người mẹ khi quá bảo bọc con gái hay người cha luôn luôn ủng hộ con… Nữ diễn viên Marlee Matlin từng nói rằng nếu không mời những diễn viên khiếm thính thật sự, cô sẽ bỏ vai, và có lẽ nhờ vậy mà CODA trở thành tác phẩm vô cùng chân thật với đầy đủ cảm xúc từ đầu cho đến cuối phim.
Khung cảnh ấn tượng nhất trong phim là khi nhà Rossi đi dự buổi trình diễn cuối khóa của Ruby, và cũng ở đây, họ đã nhìn thấy phản ứng của khán giả trước tiếng hát của cô. Có lẽ bắt nguồn từ đó mà dưới bầu trời sao, cha Frank đã muốn Ruby hát lại và cảm nhận rung cảm ở cổ cô, để rồi đi đến một quyết định quan trọng không những đối với con gái mà còn với cả sự nghiệp của một gia đình trên đà túng thiếu.
Ở buổi thử giọng, Ruby đã hát Both sides, now – ca khúc ý nghĩa của huyền thoại Joni Mitchell. Bài hát gợi tả vẻ đẹp với những trải nghiệm toàn diện khi con người giờ đây nhìn được từ cả hai phía, ở dưới cũng như từ trên đám mây. Ruby vừa hát vừa dùng ngôn ngữ ký hiệu để chia sẻ nội dung với bố mẹ mình, khi cô cũng từng bị đè nén và rồi hiểu được tình yêu họ dành cho mình. Giai điệu dễ nhớ và đầy rung cảm của bài hát là một yếu tố tạo nên thành công, khi ngoài ý nghĩa lời hát, những giai điệu của Joni Mitchell sau mấy mươi năm vẫn vẹn nguyên, và nhất là được cất lên từ một cô gái chịu nhiều tổn thương.
Thế nhưng, liệu một cô gái hát bằng bản năng có đủ khả năng vào được ngôi trường danh giá? CODA là một bộ phim không quá phức tạp về mặt cảm xúc cũng như dễ đoán ở khâu kịch bản, thế nhưng, nó lại đong đầy cảm xúc của sự chữa lành, niềm tin và hy vọng. Đặt trong một thế giới đảo điên của những ngày này, việc một “người tí hon” chiến thắng “gã khổng lồ” The Power of the Dog với 12 đề cử chắc chắn gây nhiều tranh cãi, nhưng phần nào đó, nó cũng cho thấy mơ ước ổn định và những giá trị nhân văn của con người.
Chiến thắng 3/3 đề cử ở Oscar lần thứ 94, trong đó bao gồm hạng mục Phim hay nhất, cũng như trước đó được nền tảng streaming Apple+ mua bản quyền với giá cao kỷ lục tại Liên hoan phim Sundance, có thể nói CODA là một bộ phim chạm đến đáy sâu của sự đồng cảm, với những cá nhân bất toàn nhưng luôn thương yêu, gắn bó với nhau, làm nên vẻ đẹp của sự hàn gắn. Tuy gây nhiều tranh cãi bên lề, nhưng khó mà không thừa nhận đây là một bộ phim hay và nhiều cảm xúc.
Nhóm thực hiện
Bài: Ngô Thuận Phát
Nguồn: Tạp chí Phái đẹp ELLE
