Sau thành công quá lớn của Trốn tìm, Đen Vâu vừa quay trở lại với Mang tiền về cho mẹ, một cột mốc mới nữa của anh. Mặc dù để vượt qua thành công của dự án trước là không hề dễ bởi ấn tượng của khán giả là quá lớn, chỉ trong chưa đầy một ngày phát hành, bài hát mới đã lên top trending. Tuy không phải lần đầu làm được điều này, nhưng Đen đã tạo nên một ca khúc đọng lại rất nhiều điều đặc biệt, và thành công có thể lý giải bằng ba yếu tố: thiên thời, địa lợi, nhân hòa.  

Đen trong MV mới Đem tiền về cho mẹ

THIÊN THỜI

Vào những ngày cuối năm, người ta thường có xu hướng nhìn lại, ngẫm nghĩ và vọng tưởng về một năm đã qua. Trong bối cảnh khó khăn của đại dịch, với xa cách, ly hương… trước dáng hình gia đình, những hình ảnh mà Đen gợi lại trong Mang tiền về cho mẹ rất gần gũi và thân quen.

Ngay từ đoạn intro đầu bài, cuộc gọi của anh và mẹ cũng giống hằng hà sa số những người ngoài kia, về một câu hỏi và câu trả lời mà mọi bà mẹ đều có mẫu số chung, rằng không cần gì cả. Thời điểm cuối năm, những ngày cận Tết đi cùng với nhiều khó khăn vì hoàn cảnh dịch bệnh, tất cả khiến Mang tiền về cho mẹ gợi nên sự đồng cảm, đặt đúng cảm xúc, rất vừa vặn nhưng vẫn thể hiện được câu chuyện chung.

Hoạt động của ELLE

Rapper Đen Vâu nhận giải Hình ảnh đột phá của năm tại ELLE Style Awards 2019

Điều đáng nói là sau thành công của Trốn tìm, nhiều người đã nghi ngại rằng Đen khó có thể làm gì hơn được nữa. Thế nhưng, nếu Trốn tìm là bản “nâng cấp” với MV đẹp đẽ và giàu hình tượng, trong khi nội dung lại khá tương đồng với Anh đếch cần gì nhiều ngoài em; thì Mang tiền về cho mẹ lại hoàn toàn mới mẻ trong cách Đen bày tỏ câu chuyện của mình. Dù ở Đưa nhau đi trốn trước đây, anh cũng từng lướt qua dáng hình bố mẹ, nhưng đó là một tuổi trẻ bất chấp và hoang dại, khi mọi thứ chưa khó khăn và con người còn chưa xa nhau.

ĐỊA LỢI

Trước Trốn tìm, Đen Vâu đã sở hữu thành công nhất định. Nhưng để cân bằng giữa giá trị thương mại và nghệ thuật thì chỉ từ dự án đó, anh mới cho người nghe và cả giới phê bình thấy được khả năng và sức sáng tạo của mình. Nhờ nhận được tài trợ từ nhãn hàng riêng, Mang tiền về cho mẹ không chỉ hay về mặt âm nhạc mà còn được đầu tư chỉn chu trong kịch bản và hình ảnh. Đường dây, góc máy của MV rất hay, gợi nhiều cảm xúc trong màu phim có phần trầm buồn và đổ bóng. Trở thành thầy giáo, công nhân, giới viên chức và cả ngư dân, Đen hóa thân thành nhiều mảnh đời, của nhiều người con, để nhấn mạnh rằng, dù có là ai thì gia đình vẫn là nơi hướng về.

Từ những góc quay trực diện cận mặt cho đến những cảnh tĩnh dường như chỉ có âm thanh, Đen và ê-kíp đã khai thác tốt mặt hình ảnh để thăng hoa cùng với ca từ và giai điệu, khắc sâu hơn nữa sự đồng cảm và những điều thân quen, khiến bất cứ ai cũng dễ tìm thấy mình trong MV này.

NHÂN HÒA

Đây là yếu tố quan trọng và chiếm nhiều ấn tượng nhất trong dự án này. Sự phức tạp trong cách xây dựng Mang tiền về cho mẹ là một điểm nhấn mới trong cách làm nhạc của Đen. Từ từng mẫu sample được đưa vào có tính toán như những đoạn đối thoại, tiếng sóng, cỏ cây… cho đến những loại nhạc cụ được cân nhắc cho vào đúng lúc, đúng thời điểm, với tiếng cello ngay đầu vào và sau đó là dải synth trầm đục, tất cả khiến người nghe dễ nhận ra sự tương đồng với những ca khúc mà anh từng làm khi còn “indie” và đăng tên trên Soundclound, cùng những nghệ sĩ như JGKid hay Kaang.

Đen và Nguyên Thảo | Ảnh: Đại Ngô

Đồng thời, việc mời được một “ẩn sĩ” như Nguyên Thảo cùng góp giọng cũng là một bất ngờ rất lớn. Được mệnh danh là một trong những nghệ sĩ khó mời nhất và cũng lười ra nhạc nhất, giọng hát Nguyên Thảo vẫn bảo tồn trọn vẹn vẻ đẹp của mình, dẫu cho trong một bài hát cùng những chuỗi giai điệu không phải là sở trường. Từng note nắn nót vẫn rất đậm chất Nguyên Thảo khiến người nghe nhớ về những bản nhạc hiếm hoi được thu âm kỹ càng của cô, và cũng là lý do gợi mời những người e ngại Rap tìm đến với sự trở lại đầy bất ngờ và tươi mới.

Chi tiết đắt nhất trong bản thu âm nằm ở đoạn bridge, bắt đầu từ khi giai điệu chậm lại, câu hát ru của Nguyên Thảo bắt đầu, và liền sau đó là hiệu ứng trap nâng nền khúc ru tổng thể lên như một bình minh tươi mới trên biển. Từ đoạn bridge trở về trước, nhiều người có thể cho rằng đây vẫn là một Đen Vâu thiếu đổi mới, nhưng từ đoạn bridge này, những định kiến ấy hoàn toàn bị loại bỏ, chỉ còn lại cảm xúc, bị lạc lối trong những ma trận đồng cảm giữa người nghe và người hát. Đen Vâu đã làm được điều đó, khi không chỉ hoàn thành tốt phần viết lời và Rap, mà còn có tư duy làm nhạc, biết đặt đúng cảm xúc vào nơi cần bùng nổ.

MỘT ĐEN VÂU KHÁC

Như đã nói từ đầu, Mang tiền về cho mẹ gợi nhắc nhiều đến Đen thời kì đầu, khi còn làm nhạc “indie” rên Soundcloud, với những Chương III, Mưa trên những mái tôn, Chuyến xe hay Ta và nàng. Nổi tiếng và được biết đến rộng rãi từ Đưa nhau đi trốn, những sản phẩm sau đó của Đen vẫn giữ được chất sáng tạo như EP KOBUKOVU, gồm những bản nhạc mới cũng như cover, làm mới lại những bài nhạc cũ; nhưng nhìn chung, chất “nghệ” của những hoang dại thời tiền “indie” đã mất.

Từ 2015 trở đi, Đen ngày càng nổi tiếng, nhưng những người biết đến và yêu anh vì giai đoạn đầu dường như đã không còn đồng điệu. Đen của thời đoạn đó sung sức và cho ra mắt liên tiếp những bản nhạc, cá nhân có, thương mại cũng có; và nhìn chung, là thành công. Chỉ kể từ Trốn tìm, Đen của ngày xưa cũ mới trở lại phần nào, và toàn diện nhất là ở Mang tiền về cho mẹ.

Đen trong MV mới Đem tiền về cho mẹ

Những dòng Rap như “Mang tiền về cho mẹ, đừng mang ưu phiền về cho mẹ” hay “Những ngày dài nhất trần đời là mẹ đi chợ xa chưa thấy về/ Thức ăn ngon nhất trần đời là cơm bếp củi mẹ nấu xoong gang/ Bước ra đời là ông này bà nọ, trở về nhà là một đứa con ngoan”, vẫn là một Đen đó, hiền khô và lành tính, mà trong những bản nhạc hiện đại ta ít thấy dần.

Thế giới văn hóa

Trải nghiệm âm nhạc của thế hệ khó hiểu nhất

Đen trở về cội nguồn như trở về bản nguyên, để Mang tiền về cho mẹ không đơn thuần là tiếng nói riêng mà còn là những câu hỏi lớn hơn đặt ra, ở tầm vóc “xuất khẩu nhạc” hay thiêng liêng hơn như “tiếng Việt”. Tầm nhìn của Đen thể hiện trong cách chơi chữ ở verse cuối, ấn tượng và rất thú vị. Bỏ qua trào lưu làm nhạc ngắn hạn theo kiểu TikTok, một bài Rap dài đến gần 7 phút dường như chỉ có mình Đen và mỗi một Đen dám làm, và đó là lý do vì sao sự thành công đến nhanh, dù bất cứ ai cũng thấy một Đen cũ trong Đen trưởng thành này.

Thành công của Mang tiền về cho mẹ không chỉ đến từ những con số thống kê, đó còn là cảm xúc mà bất cứ ai cũng cảm nhận được khi những giai điệu lời ru vang lên. Đen đặt đúng cảm xúc để nói thay tiếng lòng của những người trẻ ngoài kia còn đang vật lộn với cuộc sống mưu sinh, và luôn hướng về mái nhà thương yêu nhất. Đây có lẽ là sản phẩm thành công nhất của Đen, và cũng là cú “back to basic” sau gần một thập kỷ viết nhạc. Cám ơn Đen vì những cảm xúc đặc biệt.