Lễ trao giải Oscar 2019: Loay hoay giữa tính thương mại và nghệ thuật

Tại phòng tiệc sang trọng với trần nhà dát vàng của khách sạn Hollywood Roosevelt năm 1929, Viện hàn lâm Điện Ảnh và Khoa Học đã tổ chức lễ trao giải Oscar đầu tiên trong lịch sử, xướng lên hai cái tên xuất sắc nhất của năm. Chỉ sau vỏn vẹn 15 phút, tên của William Wellman được xướng lên cùng với bản hùng ca về chiến tranh Wings cho giải thưởng “Phim điện ảnh nổi bật nhất”. Sau đó, chuyện tình ca da diết trong Sunrise của F.W cũng giành về giải thưởng cho hạng mục “Phim độc đáo đậm tính nghệ thuật”. Khi giải thích về những khó khăn trong việc lựa chọn ra người thắng cuộc năm ấy, đạo diễn William C. Demille, người đồng chủ trì buổi lễ đã nói rằng lựa chọn giữa hai phim này cũng giống như so sánh giữa một người chơi cờ tướng và một người chơi cờ vua, lựa chọn xem ai chơi tốt hơn.

Một năm sau, hội đồng hàn lâm bỏ đi giải thưởng “Phim độc đáo đậm tính nghệ thuật” và giải thưởng “Phim nổi bật nhất” được lấy tên “Phim xuất sắc nhất” như chúng ta có ngày nay. Mặc dù các hạng mục giải thưởng vẫn thay đổi qua các năm, nhưng rõ ràng, 90 năm kể từ ngày thành lập, hội đồng hàn lâm vẫn đang loay hoay mãi với câu hỏi duy nhất, câu hỏi gắn liền với lý do tồn tại của chính giải thưởng này: Trong nghệ thuật công chúng, điều gì quan trọng hơn, là tính công chúng hay tính nghệ thuật?

Câu hỏi muôn thuở này được dấy lên trong thời gian gần đây khi chúng ta đang dần khép lại năm 2018 và chuẩn bị cho lễ trao giải Oscar 2019. Liệu một năm Oscar tẻ ngắt nữa sẽ lặp lại hay chúng ta sẽ thấy được những bước tiến mới từ Viện hàn lâm Nghệ thuật. Quay trở lại cuối tháng 8 năm nay, trong một cuộc họp ở khách sạn Wilshire Boulevard tại Los Angeles, ban giám đốc của Việc hàn lâm gồm hơn 55 người trong đó có Laura Dern, Steven Spielberg, giám đốc điều hành của Paramount- Jim Gianopuous và 51 chuyên gia điện ảnh đã cùng nhau xem qua một bản kế hoạch mà họ hy vọng rằng có thể cứu tổ chức này thoát khỏi việc bị lạc hậu văn hóa và giảm bớt các khó khăn tài chính trong tương lai. Ban giám đốc đã quyết định mở thêm một hạng mục Oscar mới cho phim được yêu thích nhất. Trong cuộc họp, nhiều ý kiến khác nhau đã được đưa ra cũng như những điều kiện cần dành cho phim tranh hạng mục này: phim phải được chiếu ít nhất 2.000 lần và các tiêu chí về doanh thu phòng vé và số bình chọn từ khán giản cũng sẽ được xem xét nếu cần thiết.

Ồn ào xung quanh hạng mục giải thưởng mới

“Điều này đã từng có tiền lệ trước đây và vì vậy chúng tôi sẽ thử nghiệm nó. Liệu chúng tôi có thể đem yêu tố yêu thích vào nhằm kết nối với khán giả mà không làm giảm đi sự cam kết về tính nghệ thuật trong điện ảnh?”- một thành viên trong ban giám đốc cho biết. Trong khi hội đồng hàn lâm chưa thể đi đến thống nhất về các tiêu chí lựa chọn cho hạng mục phim mới, đồng thời họ cũng lo sợ rằng những bàn luận xung quanh vấn đề này có khả năng bị lộ ra với báo chí. Hội đồng đã quyết định đưa ra một thông báo rất chung chung về việc dự kiến sự sẽ có thêm một hạng mục mới trong lễ trao giải Oscar. Thông báo cũng đi kèm những thông tin về việc sắp xếp lại tổ chức buổi lễ cũng như việc sẽ thay đổi thời điểm tổ chức nhằm tăng lượng người xem lễ trao giải qua sóng truyền hình.

Việc đưa ra thông báo nhưng thiếu thông tin cụ thể đã ngay lập tức bị chỉ trích và mọi người cho rằng hội đồng đang ngày càng lúng túng trong việc duy trì chỗ đứng của lễ trao giải Oscar. Đạo diễn Rob Lowe đã đăng trên Twitter: “Ngành điện ảnh đã qua đời ngày hôm nay với thông báo giải Oscar cho phim được yêu thích nhất. Ngành điện ảnh đã trong một “tình trạng sức khoẻ” tồi tệ suốt những năm qua”. Nhà phê bình phim của Thời báo Los Angeles cũng viết rằng đây là một sáng kiến “gây hoài nghi một cách ngoạn mục, một động thái đáng mỉa mai”. Nhiều thành viên trong Hội đồng nghệ thuật cho rằng Giải Oscar cho phim được yêu thích nhất sẽ tước đi phẩm chất đáng tự hào nhất của Oscar cũng như thương hiệu mang tên Oscar: đó là sự giao thoa của những giá trị xuất sắc nhất. Nhiều thành viên trong hội đồng cũng lo lắng về việc liệu các hãng làm phim có thể sẽ làm mờ đi ranh giới giữa phim xuất sắc nhất và phim được yêu thích nhất. “Không ai trong chúng ta thực sự định ngĩa được trọn vẹn từ “yêu thích nhất” […] Liệu phim Transformers và Titanic cũng là một? Đề cử của phim được yêu thích nhất liệu có đồng nghĩa với việc đánh mất đề cử cho phim xuất sắc nhất?” – cố vấn của một hãng phim bình luận.

Oscar đánh mất vị trí trong lòng người xem?

Mặc dù thông báo này khiến cho hội đồng hàn lâm bị chia rẽ nhưng ý tưởng về giải thưởng này lại hoàn toàn hợp lý khi đối chiếu với những nghiên cứu và ghi chép của hội đồng suốt những năm qua về vấn đề mở rộng đối tượng khán giả. Đề tài này thực ra đã từng được dấy lên trước đây khi lễ trao giải chứng kiến sự sụt giảm đáng kể về số lượng người xem qua truyền hình. Năm nay có 26.5 triệu người xem lễ trao giải Oscar và con số này ít hơn 19% so với 2017 và 39% so với 2014 – năm có nhiều người xem nhất.

Hội đồng hàn lâm là một tổ chức phi lợi nhuận và nhận phần lớn kinh phí từ đài ABC. Theo hợp đồng giữa hội đồng và đài ABC, hội đồng sẽ nhận được nhiều tiền nếu ABC cũng kiếm được lợi nhuận từ quảng cáo trong suốt thời gian phát sóng lễ trao giải Oscar. Khi không còn nhiều sự kiện phát sóng trực tiếp qua TV thì Oscar vẫn tiếp tục. Theo thống kê năm 2018, đài ABC đã thu phí quảng cáo lên tới 2.6 triệu đô một đoạn quảng cáo 30 giây trong lễ trao giải Oscar vừa rồi. Liệu rằng những nhà quảng cáo có tiếp tục chi tiền nhiều như thế trong những năm tới khi lượng rating giảm xuống một cách thảm hại như thế. Đặc biệt, hội đồng hàn lâm có vẻ như đang phải chịu áp lực tài chính bởi họ đang xây dựng một bảo tàng lịch sử điện ảnh mới và ngốn gần 400 triệu đô, dự kiến sẽ khai trương trong năm tới.

Một Oscar của tương lai

Sau buổi chiếu trực tiếp năm nay, buổi lễ được chủ trì bởi Jimmy Kimmel và được sản xuất bởi Micheal De Luca và Jenifer Todd, có nhiều tranh cãi gay gắt về về những thay đổi về tổ chức buổi lễ. Trong cuộc họp giữa ABC và ban giám đốc, một thành viên trong viện hàn lâm đã nói “Oscar đã chạm đến ngưỡng cảnh báo đỏ rồi. Chúng tôi để cho các anh [ABC] làm lễ trao giải hàn lâm gần gũi hơn với khán giả nhưng nó vẫn phải là một lễ trao giải. Thời gian phát sóng cho chiến dịch #MeToo và Time’s Up quá dài. Và đẩy lễ trao giải chệch đi khỏi sứ mệnh ban đầu của nó”.

Bên cạnh việc thêm giải thưởng phim được yêu thích nhất, ban giám đốc cũng đã bỏ phiếu để đẩy lùi ngày tổ chức buổi lễ nhằm tránh việc làm khán giả phải chán ngán với các lễ trao giải (giải Oscar được tổ chức gần thời điểm với Quả cầu vàng và giải Screen Actors Guild Awards). “Chúng tôi cảm thấy rất chán nản khi người hâm mộ không còn hứng thú với lễ trao giải Oscar như trước đây nữa. Chúng tôi muốn được đến gần hơn với khán giả. Chúng tôi muốn lễ trao giải này cũng có tầm ảnh hưởng như nó của 90 năm trước” – một thành viên trong hội đồng chia sẻ.

Lễ trao giải Oscar 2019 sẽ được sản xuất bởi Donna Gigliotti, người từng đứng sau bộ phim Shakespeare in Love, Silver Linings Playbook và Hidden Figures. Một trong những thay đổi có thể thấy được ở thời điểm hiện tại là lễ trai giải sẽ được cắt giảm từ 4 tiếng xuống 3 tiếng và sẽ chèn thêm nhiều thời gian nghỉ ở giữa dành cho quảng cáo.

Ý tưởng về giải thưởng phim được yêu thích thực ra vẫn chưa bị chôn vùi. Nó vẫn đang được bàn luận qua những cuộc họp nhỏ và hội đồng sẽ đưa ý kiến này lên một lần nữa trong năm tới. Một thành viên trong hội đồng cho biết: “Tât cả đều nghĩ rằng đây là một ý kiến hay nhưng hiện tại chúng tôi chưa có đủ điều kiện để thực hiện nó”. Trong một lễ hội phim tại Phần Lan tháng 11 này, Bailey cũng đã nói rằng: “Hội đồng sẽ cân nhắc về điều này một lần nữa, vì vậy đây chưa phải là một ý tưởng chết. Mặc dù nó đã đem đến một vài ảnh hưởng thót tim, nhưng mọi người vẫn hứng thú”.

Nhìn vào thị trường phim hiện nay, nhiều hãng phim lớn trong thực tế đang cố gắng hòa hợp hai yếu tố nghệ thuật và thương mại vào các sản phẩm của mình. Việc này có vẻ đang đem lại những kết quả khá khả quan. Có thể điểm qua một số phim thành công trong việc kết hợp hai yếu tố này như Black Panther của Disney, A Star is Born của Warner Bros. hay A Quiet Place của Paramount. Rõ ràng, thị trường phim đang thay đổi và lễ trao giải Oscar cũng dần bắt kịp với những thay đổi này của ngành công nghiệp phim.

Kết bài

Chuyện gì xảy ra tiếp theo phụ thuộc vào những cái tên sẽ được đề cử, lượng xem của khán giả và mức độ kết nối của chương trình với khán giả. Một thành viên trong hội đồng băn khoăn rằng: “Liệu sẽ có một sự kết hợp xuất sắc giữa tính thương mại và tính nghệ thuật trong điện ảnh? Và nếu chúng ta có giải Oscar cho phim xuất sắc nhất thì nó sẽ được thực hiện một cách rất cân nhắc và ít vội vã hơn”. Chẳng phải đây là điều họ đã và đang làm trong suốt 90 năm qua?

—

Xem Thêm:

Vì Sao Vụt Sáng – Ứng cử viên mới của giải Oscar

Giải Oscar 2018: Ý nghĩa nhân văn trong dáng hình của nước

Emma Watson lộ hình xăm Time’s Up tại bữa tiệc chúc mừng sau lễ Oscar