Màu cam: Hành trình lịch sử từ bích họa trong lăng mộ đến chiếc áo choàng của thánh nhân

Từ thuở xa xa, trước khi có cái tên này, màu cam đã có tác động mạnh mẽ trên nhiều phương diện của đời sống con người. Dù là rơi về phía vàng cam tươi vui hay ngả sang đỏ cam rực rỡ thì sắc màu này luôn được các nghệ sĩ yêu thích xuyên suốt lịch sử. Van Gogh và Toulouse-Lautrec chỉ là hai ví dụ điển hình trong số những họa sĩ ưa chuộng sử dụng màu cam trong tranh.

1. Màu cam trong thế giới cổ đại

Màu cam có lịch sử lâu đời từ nhiều thế kỷ trước. Người Ai Cập cổ đại đã sử dụng màu vàng cam điều chế từ các khoáng chất để tô vẽ các bức họa trong lăng mộ. Cũng như nhiều khoáng chất được sử dụng để tạo màu, hùng hoàng rất độc hại vì chứa nhiều arsenic, được người Trung Quốc sử dụng để xua rắn và dùng trong y học cổ truyền.

Một khoáng chất khác, orpiment, cũng được sử dụng để tạo sắc tố, cũng độc hại như hùng hoàng và là một mặt hàng thương mại xa xỉ ở La Mã cổ đại. Orpiment ngả màu vàng cam được người trung cổ sử dụng để tô các bản thảo.

Điều thú vị là ở châu Âu, sắc màu này không có tên mãi đến thế kỷ XVI. Trước thời điểm đó, nó chỉ đơn giản được gọi là màu vàng-đỏ. Trước khi “Orange” được sử dụng phổ biến trong tiếng Anh thì đôi khi “Saffron” (nghệ tây) cũng được dùng để biểu thị sắc cam đậm. Điều này thay đổi từ khi những cây cam được các thương nhân Bồ Đào Nha mang từ châu Á sang châu Âu. Màu cam được đặt tên theo loại quả chín này sau đó, trong nhiều ngôn ngữ khác nhau: Orange trong tiếng Anh, Naranja trong tiếng Tây Ban Nha, Arancia bằng tiếng Ý và Laranja trong tiếng Bồ Đào Nha.

2. Biểu tượng của màu da cam

Màu cam là một sắc tố đa diện, mang ý nghĩa khác nhau trong các nền văn hóa riêng biệt. Màu sắc này khá nổi bật trong các tôn giáo châu Á, nhiều tu sĩ và thánh nhân đã mặc áo choàng cam. Trong Nho giáo, màu cam tượng trưng cho sự đổi dời. Từ để chỉ màu cam ở Ấn Độ và Trung Quốc bắt nguồn từ “nghệ tây”, một loại thuốc nhuộm đắt giá trong khu vực. Điều này chứng tỏ tầm quan trọng của màu cam trong các nền văn hóa này, nơi nó được xem như sự cân bằng và hòa hợp giữa sắc vàng hoàn hảo cùng sắc đỏ mạnh mẽ.

Việc sử dụng màu cam trong Phật giáo là sự kết hợp các sắc tố tự nhiên để nhuộm áo choàng thần Phật. Biểu tượng này là sự kết hợp hoàn hảo để đạt được trạng thái chiếu sáng cao nhất, xứng đáng với vị thế của đấng chí tôn khoác nó lên người. Màu cam cũng được sử dùng để biểu thị cho sự truy cầu kiến thức. Ngoài Phật giáo, sắc cam cũng được tìm thấy trong Ấn Độ giáo khi các thầy tu Krishna thường được bắt gặp trong sắc phục cam.

BÀI LIÊN QUAN

Ảnh hưởng của màu sắc trang phục đến tâm trạng của chúng ta

Bí quyết sống | 30/12/2018

3. Ý nghĩa của màu cam

Màu cam có mối liên quan chặt chẽ với khả năng sinh sản và nữ thần của sự phong phú Pom Pomona, thường được miêu tả trong những chiếc áo choàng cam.

Trong nghệ thật Tây phương, màu cam được sử dụng phổ biến sau năm 1809, khi bột cam tổng hợp đầu tiên được sản xuất. Nó đặc biệt được ưa chuộng bởi các họa sĩ trào lưu Tiền Raphael và trường phái Ấn tượng, những người chuyên sử dụng màu sắc để tái hiện hiệu ứng ánh sáng tự nhiên.

Trong tự nhiên, màu cam gợi cảm giác ấp áp, hứng khởi và vui tươi. Các họa sĩ như Monet, Gauguin, Renoir và Toulouse-Lautrec đã sử dụng sắc cam để tạo nên những hiệu ứng tuyệt vời. Monet sử dụng màu cam để họa thành buổi trời hoàng hôn, trong khi Toulouse-Lautrec lại dùng màu này biểu thị cho năng lượng điên cuồng, nồng nhiệt trong các vũ trường ở Paris. Những có lẽ không một họa sĩ nào có duyên nợ với màu cam như là Vincent van Gogh. Van Gogh pha trộn sắc cam với những màu tương phản như lam, tím để tạo nên những danh tác hút hồn người xem.

4. Màu cam với ứng dụng ngày nay

Ngày nay, màu cam tiếp tục tạo ra những phản ứng mạnh mẽ. Các sắc thái khác nhau của màu này sẽ có thể gợi lên những phản ứng riêng biệt. Một quả bí ngô cam nhắc nhớ Halloween rùng rợn hay những chiếc lá Thu giao mùa gợi lại niềm man mác. Dẫu là u sầu hay hạnh phúc thì màu cam cũng không thể phát huy được hết sức mạnh nếu không được sử dụng hợp lý. Chìa khóa thành công trong việc sử dụng màu cam là chọn tông chính xác để tạo phản ứng và hiệu quả mong muốn.

Tươi sáng và táo bạo, màu cam đã trở thành tông màu phù hợp cho các thiết bị và phục trang bảo hộ, sau khi Hải quân Hoa Kì lần đầu sử dụng trên áo bơm hơi tại Thế chiến II. Ngày nay, áo liền thân của nhà tù Hoa Kỳ cũng thường được thiết kế trong sắc cam rực rỡ. Sự lựa chọn xuất phát từ tính bắt mắt của tông màu này. Bởi vì rất sáng, nó làm cho các tù nhân khó lòng chìm lẫn và dễ dàng truy bắt nếu bọn họ cố tình bỏ trốn.

Màu cam là một màu sắc nổi bật trong nghệ thuật và xã hội qua nhiều thế kỷ, nó đã chứng minh mình là một màu sắc được ưa chuộng bởi nhiều lý do. Dù được áp dụng vào một khung tranh nhằm tạo cảm giác vui vẻ cho người xem hay được sử dụng trong trang phục bảo hộ để bảo đảm an toàn, màu cam luôn là sắc màu bắt mắt và đa dụng.

—

Xem thêm

10 sự thật bất ngờ về danh họa Pablo Picasso

Bảo tàng tranh của danh họa Van Gogh vừa ra mắt phiên bản online