Maika Elan tên thật là Nguyễn Thanh Hải, là một nữ nhiếp ảnh gia trẻ tuổi nổi tiếng với những bộ ảnh tư liệu mang chiều sâu về nội tâm và chạm đến cảm xúc một cách mạnh mẽ, trong đó có bộ ảnh The Pink Choice, chụp lại khoảnh khắc của những cặp đôi đồng tính, tạo được tiếng vang. Tháng 11/2017, Maika Elan được World Press Photo Foundation bình chọn là 1 trong 6 nhiếp ảnh gia Tài năng toàn cầu 6×6 trong chương trình Global Talent Program.

Dự án đang được Maika Elan thực hiện có tên Hikikomori – Những đứa trẻ bị mắc kẹt, được dư luận chú ý trong thời gian gần đây. Hikikomori được ghép bởi hai chữ: “Hiku” có nghĩa là kéo, “komori” trong tiếng Nhật là nghỉ ngơi. Dịch đơn giản, hikikomoro có nghĩa “tự rút lui và nghỉ ngơi”. Triệu chứng này mang tính tâm lý nhiều hơn bệnh lý. Những người hikikomori tự sống giam mình trong phòng, tách biệt và từ chối mọi liên hệ với xã hội bên ngoài. Phần lớn họ đều đến từ các gia đình khá giả, có trình độ, khoảng từ 14 đến 50 tuổi và giam mình trong phòng trong khoảng thời gian từ 6 tháng đến 10 năm, có khi đến suốt đời. Đã có trên 1 triệu người Nhật Bản mắc phải hội chứng này, qua đó phản ánh thực trạng xã hội của đất nước mặt trời mọc hiện nay, một đất nước coi trọng sự riêng tư, tôn sùng sự cô đơn và đời sống nội tâm. Ta có thể dễ dàng bắt gặp những người ngồi ăn, uống một mình trong bar hay nhà hàng, ghế đá công viên… Không thiếu những nhân viên công sở với khuôn mặt mệt mỏi và trầm uất, ngủ gục trên tàu điện ngầm hay trạm chờ xe buýt…

Thế giới văn hóa

Trò chuyện với nữ nhiếp ảnh trẻ Trần Hoài An

Maika Elan đã có 6 tháng tìm hiểu và thực hiện dự án này. Ban đầu, cô liên hệ làm tình nguyện viên cho một tổ chức phi lợi nhuận có tên New Start. Trung tâm này đóng vai trò như một môi trường mở cung cấp chỗ ở, sinh hoạt và hỗ trợ dạy các hikikomori những kỹ năng cơ bản như nấu ăn, dọn vệ sinh, giao tiếp với người khác qua ánh mắt… cho đến khi họ có thể tái hòa nhập với xã hội và gia đình. Cô cũng tìm cách tiếp cận với các hikikomori tại căn phòng nơi họ giam mình bằng cách đi cùng với các Rental sister, Rental brother. Công việc của họ là trợ giúp cho các hikikomori trong một khoảng thời gian dài từ lúc làm quen cho đến lúc được chấp nhận và đưa các hikikomri quay trở lại cuộc sống bình thường. Maika Elan dự định sẽ quay lại Nhật tiếp tục thực hiện dự án này trong vòng 2 năm.

Maika Elan và các hikikomori khi thực hiện dự án này ở Nhật Bản.

Fuminori Akoa, 29 tuổi, đã tự giam mình trong phòng được 1 năm. Fuminori luôn nghĩ mình giỏi, có thể làm được nhiều thứ nhưng anh chưa bao giờ cố gắng hết sức. Anh thường xuyên thay đổi mục tiêu và sở thích của mình và luôn cảm thấy mất phương hướng.

Các nhân vật đặc biệt này đã được Maika Elan truyền tải sống động và đầy cảm xúc qua những bức hình đẹp truyền cảm hứng, giúp chúng ta nhìn thấu được một phần nào đó thế giới nội tâm vừa đơn giản, vừa phức tạp của các hikikomori.

Riki Cook, 30 tuổi, có bố là người Mỹ và mẹ là người Nhật. Gia đình của Riki sống ở Hawaii còn bản thân sống một mình ở Nhật. Riki đã là một hikikomori được 3 năm. Tấm hình này được chụp trong phòng của anh ở China, Nhật Bản năm 2016.

Kazuo Okada, 48 tuổi, đã tự giam mình trong phòng suốt 7 năm. Anh từng làm ở Cục Thuế nhưng hiện tại đang sống ngay trong phòng mình, dành thời gian đọc sách và chơi nhạc jazz. Kazuo Okada ham học hỏi và có trí nhớ siêu phàm. Các câu chuyện của anh khi kể đều mang rất nhiều thông tin và dữ liệu. Mỗi khi nấu ăn, anh luôn đo đếm một cách chính xác khối lượng cần dùng, chẳng hạn như Kazuo sẽ cân đúng 250gr gạo cho mỗi bữa cơm.

Chujo, 24 tuổi. Cậu từng mơ ước được trở thành một ca sĩ nhưng gia đình lại muốn Chujo theo kinh doanh. Sau khi làm việc cho một công ty được 2 năm, chịu nhiều áp lực, Chujo quyết định khóa mình trong phòng, đến nay đã được 2 năm.

Sumito Yokoyama, 43 tuổi, là hikikomori được 3 năm. Anh tốt nghiệp đại học năm 1996 nhưng không tìm được đúng công việc mà anh kỳ vọng. Khi Maika đến chụp Sumito, anh nói rằng sức khỏe của anh không được tốt, không hẳn là nghiêm trọng nhưng anh luôn cảm thấy mệt mỏi và chỉ muốn ở nhà. Sumito Yokoyama qua đời vào tháng 9 năm 2017 trong căn phòng của mình và được gia đình phát hiện sau đó 2 tháng.

—

Xem thêm: 

5 nhiếp ảnh gia chụp ảnh nude nghệ thuật gạo cội của Việt Nam

Việt Nam qua lăng kính của nhiếp ảnh gia trong nước