Nhiếp ảnh gia người Bỉ và hành trình tới vùng đất của người du mục Bắc Mông Cổ

Nhiếp ảnh gia kiêm vũ công người Bỉ Shed Mojahid được biết đến với khả năng nắm bắt các cử động nhảy của những nghệ sĩ nhào lộn. Gần đây, Shed Mojihad dường như đã tìm thấy niềm cảm hứng mới ở phía bên kia địa cầu. Sau khi nghiên cứu và tìm hiểu kỹ càng, vị nhiếp ảnh gia kiêm vũ công này đã bắt đầu một cuộc hành trình mới tới Bắc Mông Cổ để chụp ảnh những người du mục Dukha.

Được biết đến với tên gọi “người Tsaatans”, họ là một trong những cộng đồng nhỏ còn tiếp giữ truyền thồng chăn tuần lộc. Đáng tiếc rằng, vì số lượng tuần lộc ngày càng giảm nên chỉ còn khoảng 40 gia đình tiếp tục truyền thống này. Đây cũng là lý do khiến Mojahid quyết định làm một phóng sự ảnh về cộng đồng đặc biệt này. Để thực hiện phóng sự này, Mojahid đã xây dựng một studio nhiếp ảnh ngay bên trong khu vực sinh sống của những người du mục. Tại đây, nhiếp ảnh gia đã kiến nhẫn chờ đợi họ “bước vào studio”, mong mỏi có được niềm tin từ họ và rồi chụp những tấm chân dung chân thực nhất của họ.

Cách tiệp cận chủ thể đầy tinh tế này đã giúp Mojahid cho ra một sản phẩm hết sức xuất sắc. Những tấm chân dung mà nhiếp ảnh gia nắm bắt được thể hiện trọn vẹn sự cởi mở và tấm lòng đôn hậu của những người Dukha trên phông nền của studio dựng tạm hay trong quang cảnh bao la của Mông Cổ. Hành trình của Mojahid tới Mông Cổ, trên tất cả, là câu chuyện của sự bền bỉ và kiên nhẫn để cho ra một sản phẩm sáng tạo có chất lượng. Kết thúc hành trình, Mojahid cho người xem một góc nhìn chân thực về đời sống của những người du mục Bắc Mông Cổ qua series ảnh và một đoạn video phóng sự ngắn.

Sau đây là trích đoạn phỏng vấn với Mohajid chia sẻ về nguồn cảm hứng về hành trình tới Mông Cổ của anh.

Điều gì khơi gợi sự hứng thú của anh về nhiếp ảnh?

Tôi đã bắt đầu nghiên cứu nhiếp ảnh trước đây nhưng nhanh chóng từ bỏ nó vì nhận ra niềm đam mê nhảy của tôi dần lớn hơn.

Từ lúc còn nhỏ, nhảy chính là điều cho phép tôi được đi du lịch khắp thế giới. Khi đó, người ta bàn tán rất nhiều về những video nhảy trên Youtube và thế là tôi quyết định mua một chiếc camera để ghi hình và chụp ảnh nhóm nhảy của tôi để đăng lên mạng. Dần dần, tôi bắt đầu yêu thích chiếc camera này và nhận được nhiều phải hồi tốt về những bức ảnh tôi đã chụp.

Nền tảng vũ công đã ảnh hưởng đến phong cách nhiếp ảnh của anh như thế nào?

Nếu không có nhảy, tôi chắc chắn đã không làm công việc mà tôi đang làm ngay lúc này. Nhảy múa đã giúp tôi phát triển tính sáng tạo, kích thích tôi tìm tòi và tìm ra cái riêng của mình. Tôi không thực sự để ý tới những nhiếp ảnh gia khác. Tôi không nói rằng tôi tốt hơn họ. Tôi chỉ muốn tập trung và những ý tưởng và thế giới của tôi, như cách tôi đã làm với nhảy.

Điều gì là nguồn cảm hứng cho anh thực hiện dự án về Mông Cổ và làm thế nào để anh biết tới người Dukha?

Tôi đã có một hành trình khám phá Iceland vài tháng trước và mọi thứ diễn ra suôn sẻ. Cuối cuộc hành trình, tôi hỏi một người bạn về địa điểm tiếp theo anh ta muốn tới. Anh bạn tôi trả lời: Mông Cổ… Vài tháng sau, chúng tôi có mặt ở Mông Cổ.

Tôi bắt đầu tìm hiểu thông tin trên mạng và biết tới nhiếp ảnh gia Jimmy Nelson – người đã có một sản phẩm rất tuyệt ở Mông Cổ với người Kazakhs. Nhưng tôi không muốn lặp lại điều này và muốn làm một cái gì đó của riêng mình. Ngay sau đó, tôi tìm thấy một số thông tin về những người sống ở phía Bắc và quyết định làm về người Dukha.

Anh đã tìm hiểu những gì trước cuộc hành trình này?

Điều đầu tiên chính là cách để tới được chỗ ở của người Dukha. Không hề có chỗ nào bán vé trước ở trên mạng. Chúng tôi chỉ hy vọng mình có đủ may mắn để đặt được vé như đã bàn. Thủ tục làm Visa cũng khá phức tạp vì chính phủ Trung Quốc yêu cầu phải có giấy chứng nhận đặt khách sạn. Chúng tôi đã mua vé tàu xong xuôi rồi, vì thế, thật khó để giải thích rằng chúng tôi sẽ ở cùng nhóm người nay đây mai đó. Cũng rất khó để tìm được một người phiên dịch có thể đồng hành cùng chúng tôi suốt cuộc hành trình. Tôi cũng đã tìm đến một số công ty cho thuê các thiết bị hỗ trợ cho studio nhưng không thể nên đành phải mua những cái mới.

Cuối cùng, làm sao để những người Dukha biết đến sự ghé thăm của bọn tôi cũng là một điều không thể.

Anh đã có một cách tiếp cận chủ thể rất thú vị, dựng một studio nhiếp ảnh ngay trong lều của mình thay vì di chuyển để tìm chủ thế. Tại sao anh là sử dụng phương pháp này và đâu là điểm thành công và chưa đạt của cách thức này?

Chụp ảnh người Dukha trong khung cảnh tự nhiên là một điều đã được làm trước đây. Thêm đó, chỗ ở của những người Dukha lại không có internet, vì vậy, việc chụp ảnh nhưng lại không thể xem trước những sảm phẩm của mình là một điều khá khó chịu. Tôi muốn đem lại cho họ một điều gì đó khác hơn trong bối cảnh thân mật, để họ lựa chọn muốn chụp hay không. Điều này đồng thời cũng cho tôi thêm thời gian để in ảnh của họ và cho họ xem được ảnh ngay.

Tôi nghĩ rằng studio ngay trong một cái lều là một sự thành công, không có sai sót nào đã xảy ra. Tuy nhiên đây cũng là một ván bài khá may rủi. Bởi vì tôi sẽ trở về trắng tay nếu những người Dukha đã không tin tưởng tôi.

Nếu để đưa bạn một con số thì suốt bảy ngày với người Dukha, chỉ duy nhất một ngày dành cho chụp ảnh. Những ngày còn lại? Nghi ngờ, do dự, thay đổi kế hoạch, thay đổi suy nghĩ… Những điều này được kể trong video phóng sự của tôi.

Đâu là điều thách thức nhất trong suốt thời gian anh ở Mông Cổ?

Rõ ràng là chuyện đi lại. Chúng tôi mất 7 ngày để di chuyển từ Bắc Kinh… và hành trình thực sự rất dài. Còn lúc trở về là 10 tiếng không nghỉ trên lưng ngựa. Thật sự rất mệt.

Anh đã làm cách nào để xây dựng lòng tin với những người bản địa? Họ đã nghĩ gì về dự án này của anh?

Tôi không làm gì đặc biệt. Tôi chỉ là tôi và kiên nhẫn. Tôi đã cố gắng để biết thêm về họ, cho những đứa trẻ ít quà (chủ yếu là quần áo ấm), đưa thuốc cho người già, một số đồ vật cho người lớn (như dao hay đèn điện) và thời gian qua đi, niềm tin được xây dựng.

Tôi thực sự không biết họ nghĩ gì về dự án của tôi nhưng lúc đầu thì họ có vẻ hơi ngờ vực.

Trải nghiệm này của anh có giống với kỳ vọng trước khi lên đường không?

Tôi ước mình có thể chụp hết tất cả mọi người nơi đó nhưng điều này là không thể. Phụ nữ thường từ chối… bằng một nụ cười. Đôi lúc, khi chúng tôi đang ăn và mỉm cười với nhau suốt hàng giời, tôi đã nghỉ “Haaa, chắc họ đã chấp nhận lời đề nghị” nhưng rồi họ vẫn cười và từ chối.

Có rất nhiều điều có thể giải thích với những lời từ chối này, đặc biệt là quan điểm của họ về cái đẹp hay những chuẩn mực mà họ không sử dụng. Nhưng bên trên những bức hình, điều quan trọng nhất là cách thức tiếp cận và hành trình mà tôi có được.

Như bạn có thể tưởng tượng, với hai tay đầy những dụng cụ nhiếp ảnh, tôi hoàn toàn có thể nháy được những cú máy chất lượng cao nhưng đó không phải điều tôi muốn. Tôi thực sự nghĩ rằng nhiếp ảnh cần phải được tư duy từ góc độ con người.

Anh hy vọng người xem sẽ có được điều gì sau khi xem những tác phẩm này?

Rằng Mông Cổ là một đất nước xinh đẹp và nồng hậu, đem đến cho những nhiếp ảnh gia nguồn động lực và niềm tin để họ thực hiện được những dự án của riêng mình. Nếu tôi đã làm được, thì ai cũng có thể làm được.

Tôi cũng hy vọng rằng mọi người sẽ nghĩ lại về cách tiếp cận nhiếp ảnh cũng như triết lý về nhiếp ảnh của họ. Bạn phải để cho bạn thân đắm chìm trong vũ trụ trước khi bắt đầu nó và tôi nài nỉ mọi người hãy chấp nhận những quy luật. Thời gian và mối quan hệ của chúng tôi thực sự là một cuộc khám phá và nếu chúng tôi không kiên nhẫn, không đủ cởi mở và cứ áp đặt cách nhìn của chúng tôi lên họ thì chúng tôi chắc chắn sẽ trở về khá chán nản.

Tôi thực sự kêu gọi mọi người, đặc biệt là trong thời buổi công nghệ đầy vội vã này, hãy chú tâm vào chất lượng thay vì số lượng.