Khi những nghệ sĩ chung tay bảo vệ môi trường

Ví dụ điển hình cho việc biến sáng tạo thành hoạt động đấu tranh là những nghệ sĩ trẻ chọn tham gia một tổ chức nghe có vẻ không liên quan gì đến nghệ thuật – Natural Resources Defense Council. Tổ chức được thành lập từ năm 1970 này có phần lớn thành viên là các nhà khoa học, luật sư và những người vận động chính sách. Khi tham gia vào tổ chức có tính toàn diện như thế này, các nghệ sĩ rõ ràng xác định rằng họ là một phần của phong trào vì môi trường rộng lớn hơn, có ý nghĩa vĩ mô hơn, thay cho việc chỉ là những tiếng nói cá nhân đơn lẻ.

Khơi gợi tình yêu với cái đẹp thay vì nói về sự lụi tàn

Jenny Kendler, nữ nghệ sĩ đầu tiên chính thức tham gia Natural Resources Defense Council, tác giả của hàng loạt tác phẩm gợi nhắc cho khán giả về vị trí của con người trong hệ sinh thái, chia sẻ rằng là một nghệ sĩ, cô có khả năng “dùng cái đẹp được tìm thấy từ tự nhiên và sử dụng nó như một công cụ để đấu tranh”. Các tác phẩm của Kendler vì vậy thường nhấn mạnh vào sự hài hòa của cái đẹp và thông điệp về môi trường. Cô không biến mình thành một nhà hoạt động điển hình – người cầm loa để kêu gọi hay cầm biển để biểu tình. Trái lại, cô chọn đi theo hướng diễn tả sự tinh tế, ấm áp, dịu dàng của tự nhiên và để khán giả có thể cảm thấy họ được hòa làm một với cái đẹp ấy.

Cũng chia sẻ triết lý về sự kết nối với tự nhiên, Zaria Forman lại chọn một con đường khác. Cô hướng đến những miêu tả có tính vĩ mô và đồ sộ hơn khi nói về tự nhiên. Tự coi mình là người ghi chép lại những vấn đề của biến đổi khí hậu, cô rời bỏ đô thị, tìm đến những vùng đất xa xôi hẻo lánh, và thu thập những hình ảnh về môi trường – điều sau đó lại trở thành chất liệu và nguồn cảm hứng cho các tác phẩm nghệ thuật của cô. Là nghệ sĩ thường trú đầu tiên của chương trình National Geographic Explorer in Antarctica, cô đã đồng hành cùng nhiều nhà nghiên cứu, nhà thám hiểm đến những những địa điểm lạnh nhất trên thế giới. Tác phẩm của cô không chỉ là nghệ thuật mà còn là tư liệu khoa học.

Bản thân Forman cũng là người nhiều lần lên tiếng thẳng thắn về những vấn đề do biến đổi khí hậu gây ra và chỉ ra Trái đất thực ra mong manh và dễ tổn thương như thế nào. Trong một bài nói chuyện trên chương trình TED Talks, cô giải thích: “Những bức tranh của tôi khám phá khoảnh khắc chuyển giao, đầy biến động và bình yên của phong cảnh làm cho người xem có thể kết nối cảm xúc với một nơi bạn có thể không bao giờ có cơ hội tới thăm. Tôi chọn việc truyền tải vẻ đẹp của những nơi này thay vì sự tàn phá. Nếu bạn có thể cảm nhận được sự hùng vĩ của những phong cảnh đó, có lẽ bạn sẽ có động lực để bảo vệ và gìn giữ chúng”.

Qua câu chuyện của Kendler và Forman, ta có thể thấy rằng các nghệ sĩ hiểu rõ thế mạnh của họ khi đứng cạnh các chuyên gia từ lĩnh vực khác. Họ có thể đón bắt cái đẹp của tự nhiên, và chuyển hóa cái đẹp ấy vào tác phẩm. Họ tin rằng khán giả nếu yêu cái đẹp trong tác phẩm của họ sẽ có ý thức bảo vệ cái đẹp trong tự nhiên hơn.

Nuôi dưỡng cảm xúc – nuôi dưỡng tình yêu trái đất

Cách tiếp cận của các nghệ sĩ không bắt nguồn từ sự tự tin của họ về năng lực của mình mà là những suy luận dựa trên khoa học. Con người không được dẫn dắt bằng tin tức mà được dẫn dắt bằng cảm xúc. Dù vấn đề môi trường đã được bàn tới rất nhiều trên các phương tiện truyền thông đại chúng, nhưng thực ra người ta chỉ hành động để bảo vệ môi trường nếu họ tìm thấy được kết nối cảm xúc với thế giới tự nhiên. Zaria Forman chia sẻ rằng, cô chọn cách vẽ lại cái đẹp huy hoàng của tuyết, băng – những thứ đang dần mất đi trong hoàn cảnh Trái đất nóng lên – vì hiểu rõ rằng “nghệ thuật ảnh hưởng tới cảm xúc một cách mạnh mẽ hơn so với một bản tin đáng sợ”.

Mary Miss, nữ nghệ sĩ tiên phong trong lĩnh vực dùng nghệ thuật để đưa ra các thông điệp môi trường, thậm chí còn nỗ lực biến tác phẩm của bà thành một phần trong đời sống hằng ngày. Bà chọn cách đưa tác phẩm ra bên ngoài các không gian trưng bày thường thấy, đặt chúng vào các khu dân cư, những không gian công cộng để quần chúng được tận hưởng, sử dụng và bảo vệ chúng trong sự nhận thức về mối quan hệ của họ với môi trường xung quanh. Bà khẳng định rằng: “Trong sự thức tỉnh về biến đổi khí hậu, nghệ sĩ cần phải định nghĩa lại tự nhiên. Đã từ lâu, tôi khẳng định rằng đô thị cũng là tự nhiên, và chúng ta đang sống trong nó. Càng lúc tôi càng thấy rõ rằng các nhà khoa học mà tôi đã làm việc cùng không có khả năng tạo ra ảnh hưởng với cộng đồng chỉ với dữ liệu khoa học. Họ cần sự giúp đỡ của các nghệ sĩ để khiến các dữ liệu ấy trở nên truyền cảm và dễ tiếp cận hơn”.

Nuôi dưỡng cảm xúc là cách nuôi dưỡng tình yêu với Trái đất, đó là cách con người kết nối với Mẹ thiên nhiên, như lời Kendler miêu tả. Và nó bắt đầu từ việc đưa con người đến với nhau, kéo khán giả hướng đến sự quan tâm về các vấn đề tự nhiên một cách khéo léo thay vì cưỡng ép và lên án họ.