Câu chuyện về quái vật có răng nanh, hút máu, sợ ánh sáng ban ngày… đã có từ rất lâu trong dân gian qua hình thức truyền miệng, nhưng phải cho đến khi tiểu thuyết Dracula của Bram Stoker ra đời năm 1897, hình tượng ma cà rồng mới chính thức ghi tên vào dòng chảy văn hóa đại chúng. 25 năm sau khi Dracula được xuất bản, một bộ phim nổi tiếng của Đức mang tên Nosferatu đã được phát hành, mở ra một cột mốc quan trọng trong lịch sử điện ảnh.
“Nosterafu” – bộ phim hồi sinh quái vật cổ điển
Bộ phim câm theo phong cách Chủ nghĩa biểu hiện Nosferatu năm 1922 được đạo diễn bởi FW Murnau, dù không phải là một chuyển thể chính thức từ tiểu thuyết Dracula của Bram Stoker do vấn đề bản quyền, nhưng vẫn giữ nguyên các yếu tố cốt lõi của câu chuyện về ma cà rồng và những khía cạnh mang đậm phong cách Gothic của nó. Hình tượng ma cà rồng trong cốt truyện Nosferatu đã được thay đổi một cách tinh tế, từ một quý tộc đầy quyến rũ thành một con quái vật ghê tởm với ngoại hình dị dạng. Bá tước Orlok – dị bản của Dracula trong phim – với làn da nhợt nhạt, đôi tai nhọn và đôi mắt sắc lẹm, nhanh chóng trở thành một biểu tượng kinh dị mới.
Cả Dracula và Nosferatu đều cùng sở hữu những yếu tố quen thuộc: một bá tước ẩn dật – Dracula và Orlok – sống trong một lâu đài hẻo lánh được một nhân viên bất động sản trẻ ghé thăm. Cả hai nhân viên đều thoát chết nhờ sự can đảm hoặc may mắn. Sau đó, ma cà rồng từ vùng đất xa xôi này di chuyển đến những thành phố đông đúc hơn, Whitby ở Anh và Wisborg ở Đức, cố gắng quyến rũ những người phụ nữ đẹp. Sự xuất hiện của hắn mang theo một làn sóng tàn phá, với bầy chuột và bệnh dịch hạch, gây ra nỗi khiếp sợ trong cộng đồng. Tuy nhiên, cả Dracula và Orlok đều bị tiêu diệt, mặc dù theo phương thức khác nhau: Dracula bị đâm xuyên tim, trong khi Orlok chết dưới ánh sáng ban ngày.
Cũng vào năm 1922, sau khi ra mắt Nosferatu, đạo diễn F.W. Murnau phải đối mặt với vụ kiện bản quyền từ gia đình Stoker. Dù vậy, giống như nhân vật bá tước Orlok trong chính bộ phim của mình, Nosferatu không dễ bị “hạ gục”. Các bản sao của bộ phim nhanh chóng được mang sang Mỹ và từ đó, nó trở thành một tác phẩm kinh điển, có ảnh hưởng sâu rộng đến nền điện ảnh và văn hóa đại chúng.
Cùng với Dracula, Nosferatu đã góp phần định hình hình tượng ma cà rồng trong tưởng tượng của công chúng, truyền cảm hứng cho các nhà làm phim, tiểu thuyết gia, nghệ sĩ và người hâm mộ suốt nhiều thế kỷ. Dù không phải là một chủ đề mới, nhưng phiên bản Nosferatu của đạo diễn Robert Eggers, với cách tiếp cận độc đáo và sáng tạo, được xem là một kiệt tác mới trong thể phim về ma cà rồng.
Nosferatu của Eggers bắt đầu với sự xuất hiện của Ellen (Lily-Rose Depp), một người phụ nữ trẻ đang trải qua những ngày tháng cô đơn tại thành phố cảng Wisborg, Đức, vào những năm 1830. Ellen đang cầu nguyện, mong muốn tìm được một bạn đồng hành trong cuộc sống tĩnh lặng của mình. Đêm nọ, lời cầu nguyện của cô được đáp lại khi một thế lực tà ác thức dậy.
Giọng nói gầm gừ từ bóng tối tuyên bố rằng cô đã đánh thức anh ta và phải tuyên thệ một lời thề tâm linh, trở thành của anh ta. Bị lôi cuốn bởi sự quyến rũ ma quái của giọng nói, Ellen không thể cưỡng lại và đồng ý ký kết. Ngay lập tức, cô bị ám ảnh bởi viễn cảnh mình sẽ bị tấn công bởi chính chủ nhân đáng sợ của giọng nói đó và rồi lên cơn co giật dữ dội trước sân nhà.
Nhiều năm sau, Ellen đã kết hôn với Thomas Hutter (Nicholas Hoult), một nhân viên bất động sản trẻ tuổi. Thomas là một người chồng tận tụy, luôn bên cạnh vợ và rất kiên nhẫn trước những giấc mộng kỳ quặc của cô. Mặc dù vậy, Thomas không thiếu tham vọng. Anh chấp nhận lời đề nghị từ ông chủ của mình, lên đường tới vùng núi hẻo lánh của Transylvania để bán một ngôi biệt thự đổ nát cho một khách hàng kỳ lạ, một người đàn ông “rất già và lập dị”. Thomas không ngờ rằng, đó là chuyến đi sẽ thay đổi số phận của anh mãi mãi.
Cốt truyện phần còn lại của bộ phim vẫn giữ nhiều yếu tố từ nguyên tác, nhưng có một số thay đổi nhỏ. Hutter, thoát khỏi lâu đài. Trong khi đó, Bá tước Orlok lên đường đến Wisborg để gặp Ellen và buộc người phụ nữ trẻ phải thực hiện lời thề mà mình đã cam kết từ nhiều năm trước.
BÀI LIÊN QUAN
Phiên bản ma cà rồng trần trụi nhất từ Robert Eggers
Tiểu thuyết Dracula của Bram Stoker và bộ phim câm Nosferatu đều ngầm chứa những ám chỉ mạnh mẽ về ham muốn và tình dục. Tuy nhiên, phần lớn những ám chỉ này không được thể hiện một cách trực tiếp mà vẫn mang tính ẩn dụ.
Đến với bản chuyển thể năm 2024 của Robert Eggers, có thể nói, đây không chỉ là phiên bản đẹp nhất về mặt thẩm mỹ của huyền thoại Dracula, mà còn là bản chuyển thể trần trụi nhất. Phim không ngần ngại khám phá những chiều sâu u tối của câu chuyện cổ điển và sự mục nát, suy tàn vốn là bản chất của câu chuyện ma quái này.
Trong phim, mối quan hệ giữa các nhân vật chính được xây dựng phức tạp và đầy mâu thuẫn, tạo nên một tam giác tình cảm méo mó. Ma cà rồng không phải là hình mẫu lãng mạn như trong nhiều phiên bản khác, mà là một “sự thèm khát” thuần túy, mang trong mình sự hủy diệt và tàn phá. Tình yêu giữa Ellen và Thomas cũng không là một câu chuyện tình yêu lãng mạn điển hình với những lời thề nguyện hay những khoảnh khắc ngọt ngào. Thay vào đó, nó là một tình yêu đầy khổ đau và hy sinh.
Ellen là vợ của Thomas, nhưng cô cảm thấy bị lôi cuốn bởi Orlok, một mối liên kết mà cô thừa nhận là “nỗi xấu hổ”, “nỗi buồn” của mình. Và dù biết thế, một phần trong Ellen vẫn tiếp tục bị thu hút bởi sự quyến rũ đáng sợ, một sự mê hoặc đầy tội lỗi, ẩn dụ cho bản năng và những cám dỗ đen tối của con người.
Trong Nosferatu (2024), Ellen là một biểu tượng của tính nữ và sức mạnh của tính nữ. Mặc dù là một phụ nữ yếu đuối và dễ bị tổn thương, Ellen lại sở hữu một sức mạnh tinh thần vượt trội, điều này thể hiện rõ qua sự hy sinh của cô để cứu lấy người chồng và thành phố khỏi đại dịch chuột và dịch hạch do ma cà rồng mang đến.
Tính nữ trong Nosferatu không chỉ được phản ánh qua sự yếu đuối, mà còn qua khả năng đối mặt với bóng tối và cái chết, qua đó khẳng định quyền lực ẩn giấu của nữ giới. Tính nữ này mạnh mẽ đến mức Orlok đã không thể kiềm chế bản năng tự vệ, uống máu cô đến khi “tiếng gà gáy đầu tiên” vang lên và Mặt Trời ló rạng. Cái chết của cô được chiếu dưới ánh sáng, đối lập mạnh mẽ với bầu không khí u ám trước đó. Ánh sáng tượng trưng cho sự chiến thắng của cái thiện, nhưng một cách nghịch lý, nó làm cho hy sinh của Ellen trở nên đau đớn hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là sự kết thúc của một cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác, mà còn là sự hoàn thiện của Ellen trong việc nhận thức và làm chủ chính mình.
Khác với các hình ảnh quen thuộc về ma cà rồng với răng nanh, móng vuốt sắc và mũi nhọn, Orlok trong phiên bản này mang một vẻ ngoài gần như hư vô, giống như một sinh vật quái đản. Với làn da tái nhợt, giọng nói gầm gừ, tự phụ, Skarsgård đã tạo ra một hình tượng Orlok đầy ám ảnh. Anh là sự kết hợp giữa những gì tăm tối, ghê tởm nhưng lại mê hoặc đến kỳ lạ. Đó là sự kết hợp giữa cái tồi tệ của cái chết và cái đẹp của sự bất tử, làm nổi bật sự mâu thuẫn trong bản chất ma cà rồng: vừa quyến rũ, vừa nguy hiểm.
Với những người đã quen thuộc với phong cách đặc trưng của Eggers qua nhiều tác phẩm khác như The Witch (2015), The Lighthouse (2019), The Northman (2022), Nosferatu là một tác phẩm đáng để đắm chìm. Nhưng đối với những khán giả mới, có thể bộ phim này sẽ khiến họ cảm thấy quá lạ lẫm, quá chậm chạp hoặc quá rùng rợn và khó hiểu. Bộ phim kết hợp một cách tao nhã giữa yếu tố kinh dị và chính kịch cổ điển nhưng vẫn giữ được những rung cảm hiện đại. Đó là một sự pha trộn vừa khiêu khích, vừa đáng sợ và chắc chắn là một tác phẩm xứng đáng thưởng thức trên màn ảnh rộng.
Xem thêm
•[Review phim] “Mr. Plankton” (2024) – Chuyện của những kiếp người phù du
•[Review phim] “The Trunk”: Câu chuyện về tình yêu, tự do và sự giải phóng
•[Review phim] “Check In Hanyang”: Cách tân công thức “nữ cải trang nam” quen thuộc
Ngôn ngữ ống kính đầy ấn tượng
Với Nosferatu, Robert Eggers một lần nữa khẳng định tài năng kể chuyện bằng hình ảnh của mình, đặc biệt là nhờ vào sự hỗ trợ của cộng sự quen thuộc – nhà quay phim Jarin Blaschke. Nosferatu sở hữu không gian mờ ảo, u tối như một cơn ác mộng. Những cảnh phim như được thiết kế theo logic của giấc mơ, nơi mọi thứ đều mơ hồ, không thể lý giải rõ ràng. Cảm giác choáng váng, quay cuồng của nhân vật chính trở thành cảm xúc mà khán giả dễ dàng trải nghiệm.
Những con phố thời Victoria đẫm mưa, tòa lâu đài của Orlok với những đường nét u tối, những cảnh đêm, nơi ánh trăng phủ lên các cảnh vật, khiến mọi thứ trở nên đơn sắc tạo nên không khí nặng nề, đè nén và làm nổi bật sự đối kháng yếu ớt giữa nhân vật chính và sự hiện diện tà ác của Bá tước Orlok.
Robert Eggers chọn cách làm mờ đi hình ảnh của Orlok, giữ cho nhân vật này luôn ở trong bóng tối. Điều này tạo ra một sự căng thẳng tột độ, vì người xem không bao giờ thực sự có thể nhìn thấy rõ ràng quái vật, khiến gã trở nên đáng sợ và đầy bí ẩn. Khi anh ta xuất hiện, cảm giác khán giả có thể cảm nhận được là mùi thối rữa, mục nát và cái lạnh từ một thế giới bên kia. Giọng nói trầm khàn của Skarsgård càng làm tăng thêm sự kinh hoàng của Orlok.
Đặc biệt, hình ảnh Ellen và người tình ma quái bên cạnh những bông hoa tử đinh hương trong cảnh kết thúc phim là mô tả rõ nét nhất vẻ đẹp của cái chết nhưng đồng thời là biểu tượng cho cái đẹp trong quá trình mục nát và sụp đổ. Chúng gợi mở một sự hòa hợp kỳ lạ giữa cái chết và sự sống, giống như ánh sáng Mặt Trời chiếu qua khung cửa sổ, vừa kết thúc sự thống trị của Orlok vừa phản chiếu sự thanh tẩy và cứu chuộc. Chính vẻ đẹp kỳ dị và quyến rũ này đã tạo ra một sức hút kỳ lạ cho bộ phim, biến nó thành một trải nghiệm thẩm mỹ độc đáo, đầy ma mị nhưng cũng đẫm chất thơ.
Nhóm thực hiện
Bài: Hoàng Thúy Vân
Ảnh: Tổng hợp
