Thành công của phim chuyển thể
Tính cho đến nay, đã có đến 3 tác phẩm được chuyển thể từ truyện dài của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh ra mắt khán giả, gồm Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh (2015), Cô gái đến từ hôm qua (2017) và Mắt biếc (2019). Với thành công thương mại vượt trội, những tác phẩm này đã góp phần định hình màu sắc tương đối riêng biệt của dòng phim học đường qua nội dung nhẹ nhàng, hoài nhớ và các câu chuyện thấm đẫm ký ức tuổi thơ, xoay quanh tình cảm gia đình, tình bạn cũng như mối tình đầu đời khó quên.
Trong đó, bối cảnh là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào thành công lớn của các tác phẩm. Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh quay ở Phú Yên và Mắt biếc có những khung cảnh thuộc về xứ Huế là minh chứng rõ nhất cho nhận định này. Những câu chuyện của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh tuy phần lớn diễn ra ở làng Đo Đo quê hương ông, nhưng dường như bất cứ độc giả hay khán giả nào cũng đều có thể tìm thấy bóng dáng của nơi mình lớn lên trong những miêu tả mà ông chấp bút, bởi chúng gần gũi, thân quen và là trải nghiệm mang tính phổ quát. Ở đó, từng ngọn cỏ, từng bông hoa đều mang theo hơi thở của ký ức, gợi nhắc chúng ta về một thời tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng. Việc kết hợp phim học đường với bối cảnh đẹp đã trở thành một công thức hiệu quả, và tất nhiên, Ngày xưa có một chuyện tình cũng không bỏ qua mô-típ này. Trong trailer mới nhất của bộ phim, chúng ta không khỏi rung động trước những cảnh quay flycam đầy chất thơ về một làng quê bình dị, nơi mà con suối trong vắt hay cánh đồng lúa nhuộm vàng nắng chiều được đặc tả một cách chi tiết, sống động và choáng ngợp.
Một yếu tố khác góp phần cho thành công của phim học đường chuyển thể là dàn diễn viên. Ở khía cạnh này, mỗi vị đạo diễn lại có một cách khai thác riêng biệt. Trong khi Victor Vũ chọn lựa những gương mặt mới hoàn toàn như Lâm Thanh Mỹ, Trần Nghĩa, Trúc Anh… để mang đến làn gió tươi trẻ trong khi vẫn tập trung bám sát nguyên tác; thì Phan Gia Nhật Linh lại chọn những tên tuổi quen thuộc như Miu Lê, Ngô Kiến Huy, Jun Phạm… để góp phần đảm bảo doanh thu phòng vé. Tất nhiên, mỗi hướng đi đều có những ưu-nhược riêng, nhưng không phủ nhận rằng các nhà làm phim đang rất nhanh nhạy để dung hòa thị hiếu của người xem. Chẳng hạn, trong tác phẩm điện ảnh sắp tới của Võ Thanh Hòa, bên cạnh những gương mặt mới đảm nhận dàn nhân vật Long, Quý Ròm và Hạnh, thì Ngọc Trai, Anh Đào và Vũ Long cũng tham gia với vai trò phụ trợ, gợi lại ký ức đã gắn liền với thế hệ 9X ở bản truyền hình ra mắt 10 năm trước.
Đối với các dự án phim, kịch bản là yếu tố vô cùng quan trọng trong việc quyết định thành bại. Tuy nhiên, với những bộ phim được chuyển thể từ tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh, cốt truyện dường như đã nắm chắc phần thắng. Văn chương của Nguyễn Nhật Ánh thường bảng lảng, giản dị nhưng những cảm xúc mà ông tạo ra luôn rất sâu lắng, vương mang một nỗi niềm khó nói, đau đáu hướng về quá khứ với những cảm xúc khó quên đầu đời. Qua các thước phim, khán giả như được sống lại với ký ức trong trẻo thời thanh xuân, được gặp chính mình trong phiên bản “cũ”, nếm lại hương vị của những mối tình đầu thường dang dở với niềm nuối tiếc khôn nguôi.
Là một chủ đề tương đối gần gũi và được khán giả nhiều thế hệ yêu thích, nếu có thể truyền tải một cách chân thật, hấp dẫn, thành công của phim học đường là không cần bàn cãi. Điều này đã được minh chứng qua những cột mốc doanh thu phòng vé ấn tượng của Cô gái đến từ hôm qua (70 tỷ), Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh (78 tỷ) hay Mắt biếc (165 tỷ). Trong những tháng tới, thành công của Ngày xưa có một chuyện tình hay Kính vạn hoa hứa hẹn sẽ mang lại sự khởi sắc cho thị trường phim Việt đang tương đối im ắng thời gian gần đây.
BÀI LIÊN QUAN
Thách thức của tác phẩm gốc
Tuy nhiên, nói đi cũng phải nói lại, những thành công của phim học đường Việt hiện nay chủ yếu vẫn dựa trên các tác phẩm chuyển thể đã có đời sống văn chương tương đối dài rộng. Thẳng thắn mà nói, thị phần của phim học đường có kịch bản gốc hiện đang không mấy khả quan bởi nhiều lý do, mà thách thức lớn nhất vẫn là kịch bản. Vì đối tượng của thể loại này là những người trẻ còn ngồi trên ghế nhà trường, ít va chạm và chưa có được cái nhìn sâu sắc, nên nếu tái hiện không khéo sẽ khiến sự hồn nhiên trở nên khiên cưỡng, dễ thành hời hợt, vô nghĩa, không có dấu ấn.
Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác khiến phim học đường có kịch bản gốc trong nước chưa được phát triển là thiếu đầu tư. Với một bộ phim học đường đơn thuần hướng đến đối tượng sinh viên – học sinh, việc thu hồi vốn sẽ tương đối khó khăn bởi rào cản thu nhập của lứa tuổi này. Nếu không có những cái tên bảo chứng như Nguyễn Nhật Ánh hoặc remake từ những tác phẩm đã thành công ở nước ngoài, thật khó có nhà đầu tư nào dám mạo hiểm theo đuổi.
Nếu được đầu tư một cách xứng đáng, với nguồn vốn ổn định và không còn gánh nặng về doanh thu, các nhà làm phim sẽ có cơ hội tập trung sáng tạo, khai thác những câu chuyện học đường gần gũi, chân thật và đậm chất thời đại hơn. Đó không chỉ là cơ hội để phát triển kịch bản, mà còn là dịp để phát hiện và bồi dưỡng những tài năng trẻ, góp phần làm phong phú thêm kho tàng điện ảnh nước nhà. Có thể nói, phim học đường Việt Nam ở thời điểm này vừa thừa nhưng lại vừa thiếu. Mặc dù đã có những thành công nhất định từ các tác phẩm chuyển thể, nhưng để phát triển bền vững, chúng ta cần nhiều hơn nữa những dự án gốc, những câu chuyện mang đậm dấu ấn cá nhân của các nhà làm phim trẻ. Chỉ khi đó, điện ảnh học đường Việt mới có thể vươn xa, không chỉ chinh phục khán giả trong nước mà còn có thể trở thành một sản phẩm văn hóa đặc trưng, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước đến bạn bè quốc tế, giống như cách mà những trang sách của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã từng làm được.
Nhóm thực hiện
Bài: Ngô Thuận Phát
Ảnh: Tư liệu
.svg){kind=icon}
