Phim Twilight và chặng đường 10 năm: Phát súng nữ quyền đầu tiên

Mặc dù bị phải chịu nhiều phê bình nặng nề từ giới chuyên môn, sau 10 năm kể từ ngày ra mắt, series phim Twilight đã tự định vị được vai trò đối với nữ quyền trong điện ảnh.

Cốt truyện bị giới chuyên môn đánh giá thấp nhưng lại khiến cả Hollywood sửng sốt với doanh thu khổng lồ

“Anh không còn đủ sức lực để tránh xa em được nữa. […] Em là thuốc phiện của anh”, Edward Cullen nói với Bella Swan.

Đây chính là điểm khởi đầu cơn nghiện của hàng triệu thiếu niên trên khắp thế giới đối với series phim ma cà rồng này. Phim đã thu về 3,3 tỷ đô toàn thế giới và trở thành một hiện tượng văn hoá. Từ đó, bộ phim đặt dấu mốc làm thay đổi về hình ảnh và vai trò của nữ giới đối với nghệ thuật điện ảnh.

10 năm trước, bộ phim Twilight được công chiếu lần đầu tiên và không ai tại thời điểm đó thực sự chắc chắn được liệu bộ phim chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết cùng tên của nữ nhà văn Stephanie Meyers có tiếp tục tạo nên kỳ tích. Nữ diễn viên với gương mặt sắc sảo đầy cá tính Kristen Stewart và chàng ma ca rồng Robert Pattinson vẫn còn là hai cái tên lạ lẫm thời điểm đó. Nữ đạo diễn của phim, Catherine Hardwicke chỉ có đúng 44 ngày quay cùng với một khoản ngân sách nhỏ hẹp vỏn vẹn 37 triệu đô. Đây là một thách thức khi so sánh với mức phí cần có cho một bộ phim hành động viễn tưởng sử dụng công nghệ CGI thường nằm tầm 200 triệu đô.

Ban đầu, bộ phim Twilight bị chê là một phim Dracula “rẻ tiền”. Cô gái 17 tuổi bướng bỉnh Bella đến thị trấn Forks phía Tây Bắc Thái Bình Dương để sống cùng người bố đã li dị của cô. Ở trường, cô bị thu hút bởi một Edward có vẻ ngoài lạnh lùng, làn da nhợt nhạt và có phần xa cách. Edward luôn xuất hiện những lúc Bella gặp nguy hiểm và bảo vệ cô bằng những năng lực siêu nhiên của anh và từ đó hai người yêu nhau. Nhưng tình yêu của cả hai bị ngăn cản bởi những ma cà rồng khác, hội người sói và cả cha mẹ của họ.

Nhiều nhà phê bình chỉ trích bộ phim một cách rất nặng nề (Roger Ebert đã từng miêu tả phim giống như “một thành tựu hâm dở”) và các thông điệp trong phim cũng bị nhiều người ủng hộ nữ quyền phản đối.

Tuy vậy, ngay trong tuần chiếu đầu tiên tại Mỹ, phim đã khiến công chúng phát cuồng. Phim kiếm được 69 triệu đô chỉ trong một tuần. Fan hâm mộ hay còn gọi là những Twi-hard hoàn toàn bị cuốn theo series phim. 5 phần phim tiếp theo của bộ truyện lần lượt ra mắt và đều ghi nhận doanh thu lịch sử.

Dường như trước phim Twilight, phụ nữ hay những nữ đạo diễn dường như không có được tiếng nói tại Hollywood và họ cũng không được các hãng phim tin tưởng giao cho những dự án phim quan trọng. “Cả Hollywood đều từng nghĩ rằng phim và sách dành cho nam mới làm nên chuyện và những thứ dành cho nữ giới thường được xem là “một thứ gì đó thật khác”. Phụ nữ vốn được xem là nhóm khán giả nhỏ và thường không được các hãng phim chú ý đến. Và điều này tạo ra trở ngại đối với nữ giới trong ngành điện ảnh” – Melissa Silverstain đến từ Woman and Hollywood bình luận.

Phim Twilight đã thay đổi luật chơi trong nền công nghiệp điện ảnh

Hiện tượng gây sốc Twilight năm 2008 khiến các hãng phim Hollywood phải ngước đầu lên và dành nhiều sự chú ý hơn tới một “nhóm khản giả mới” – nữ giới. Trong suốt nhiều năm, dòng phim siêu anh hùng và phiêu lưu chỉ trung thành với những khán giả nam trong độ tuổi từ 12 đến 25 mà không hề chú ý tới việc hoàn toàn có thể lôi kéo những khách hàng nữ chi tiền vào phim ảnh.

Và thế là cuộc đua thỏa mãn trí tưởng tượng của những cô thiếu niên bắt đầu. Vào năm 2012, Jennifer Lawrence xuất hiện trong series phim phá đảo phòng vé The Hunger Games; năm 2014, Shailene Woodley có mặt trong trong series bom tấm thể loại viễn tưởng Divergent. Trong khi đó, ở thị trường cho trẻ em, hãng Disney liên tục cho ra mắt hai phim hoạt hình với câu chuyện về nàng công chúa Merida trong Brave và Elsa trong Frozen.

Nhưng phim The Hunger Games và Divergent đều là phim của những nam đạo diễn. Chỉ cho tới khi nữ đạo diễn Patty Jenkins đảm nhiệm vai trò đạo diễn của Wonder Woman thì chúng ta mới có được một phim được chỉ đạo bởi phụ nữ, xuất sắc vượt lên phim Twilight. Tính tới thời điểm hiện tại, phải sau 20 bộ phim bom tấn Marvel của các đạo diễn nam thì chúng ta mới có được phim thứ 21, Captain Marvel, được chỉ đạo diễn xuất bởi một nữ đạo diễn.

Tại lễ hội Comic Com tháng vừa rồi ở New York, nơi tụ họp các fan ruột của phim Twilight mà trong số đó chủ yếu là nam giới, Hardwicke đã nói về sức ảnh hưởng lâu dài của bộ phim: “Twilight đã thay đổi quan niệm và tư tưởng rằng một bộ phim về một cô gái sẽ chẳng thể làm nên trò trống gì và chẳng thể hái ra tiền […]. Một cuốn tiểu thuyết viết bởi phụ nữ, một bộ phim được đạo diễn bởi phụ nữ, chúng tôi đã phá kỉ lục […]. Khi một nữ đạo diễn bước vào một cuộc họp, người ta thường nói rằng “chà, tôi không nghĩ cô có thể thực hiện được việc này’’. Hãy trả lời rằng, “chà, Catherine đã làm được đó thôi, Twilight đã làm được đấy”. Bạn hãy dùng phim Twilight như một một ví dụ sắt đá”.

Hardwicke, người đứng sau những bộ phim độc lập như Thirteen hay Lords of Dogtown, đã từng phải đấu tranh cho một Twilight như cô mong muốn, phiên bản gần với bản gốc trong sách của Meyer. Nhưng những ý kiến của cô và đội ngũ thiết kế kỹ thuật lại không nhận được sự tôn trọng từ hãng phim. Sau đó, Hardwicke lại được yêu cầu sản xuất phim thứ hai New Moon cùng với một kinh phí eo hẹp. Hãng phim Summit Entertainment cuối cùng đã mời Chris Weitz nhảy vào bộ phim này. Nam đạo diễn này đã từng làm phim The Golden Compass – một bộ phim không thành công. Nhưng cũng không thành vấn đề, New Moon lẫn các phần tiếp theo của series ma cà rồng nãy vẫn được thực hiện bởi đạo diễn nam giới.

Không chỉ thành công về mặt doanh thu, Twilight còn thành công trong việc tạo ra sức bật cho hai gương mặt đầy hứa hẹn của Hollywood

Hardwicke và đạo diễn thử vai của cô cũng nên nhận được nhiều sự công nhận về việc tìm ra được hai ngôi sao tiềm năng Stewart và Pattinson – hai diễn viên vụt thành sao sau bộ phim và được các hãng phim nghệ thuật bật đèn xanh trong nhiều dự án quan trọng. Pattinson đã thủ một vai trong Cosmopolis với đạo diễn David Cronenberg và Good Time với anh em nhà Safdie. Stewart đã nhận được vai trong Clouds of Sils Maria và Personal Shopper của Olivier Assayas. Đây đều là những bộ phim nhận được đánh gía tích cực từ giới chuyên môn về tính nghệ thuật trong phim.

Nhìn lại hành trình của phim Twilight trong suốt 10 năm qua, bỏ qua những lời chỉ trích về cốt truyện hay diễn xuất trong phim, rõ ràng, bộ phim đã bắn phát súng đầu tiên làm thay đổi nền công nghiệp điện ảnh, mở ra một kỷ nguyên mới về phim dành cho phái nữ, được sản xuất bởi góc nhìn và tài năng của nữ giới. Sẽ còn nhiều thách thức trước mắt, đặc biệt là những thách thức đến từ giới chuyên gia của Hollywood – những người luôn giữ một cái nhìn khá khắt khe và có phần hơi bảo thủ về điện ảnh. Nhưng chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng về những bộ phim của phụ nữ sẽ làm mưa làm gió trên phòng vé như Wonder Woman.

Xin được trích câu trả lời phỏng vấn của Kristen Stewart thay cho lời kết: “Bất cứ ai muốn chửi bới Twilight, tôi hoàn toàn hiểu. Nhưng luôn có một cái gì đó khiến tôi không thể ngừng, và cho tới hôm nay, vẫn luôn tự hào về nó. Những kỷ niệm của tôi về phim đã và vẫn rất tuyệt vời”.

—

Xem Thêm:

Dàn diễn viên phim Chạng Vạng ngày ấy & bây giờ

Những câu nói hay trong phim Twilight – Chạng Vạng

Làn sóng nữ quyền ở Hollywood: Những nữ đạo diễn tài ba và tác phẩm kinh điển