Văn chương Nguyễn Nhật Ánh tái khẳng định niềm tin vào sự hiện diện lâu dài của cái thiện, cái đẹp và những mối liên hệ chân chính của con người; chúng mang sắc thái đa dạng và phản ánh chân thực thế giới như chúng đang là. Đó là vẻ đẹp và sự kỳ diệu của một thế giới dù không hoàn hảo nhưng đáng yêu và trong sáng vô ngần.
Vẻ đẹp của tuổi thơ ngây
Thông qua cách kể chuyện giàu sức gợi, Nguyễn Nhật Ánh đưa người đọc đến một thời đại đã qua, những ký ức về một thời cuộc sống chậm hơn, thế giới hồn nhiên hơn và tình bạn không thể chia cắt. Từ những ngày vô tư khám phá miền quê cho đến những cuộc phiêu lưu bí mật cùng bạn bè, từ vùng nông thôn bình dị của Việt Nam đến những con phố nhộn nhịp của một thị trấn nhỏ, văn chương của ông chứa đầy di chỉ cảm xúc, gợi lên ký ức về những chuyến phiêu lưu tuổi thơ của chính độc giả.
Mỗi câu văn, tuy giản dị và nhẹ nhàng, phản ánh vẻ đẹp mộc mạc của cuộc sống, được nhìn qua đôi mắt ngây thơ của những nhân vật trẻ tuổi. Chẳng hạn, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh là một bức chân dung sống động về những giấc mơ thời thơ ấu khi tái hiện những trò chơi hoài niệm như đấu cỏ, bi ve, thả diều…
Chúng ta gặp Thường – cậu em trai ngốc nghếch thích đọc sách và mơ mộng thường phải chịu đựng những trận đòn oan vì cậu anh bốc đồng của mình. Chúng ta nghe những câu chuyện ma được thì thầm từ người chú nhà bên, những chuyện tình đồng quê dang dở và hình ảnh cô bé hàng xóm ngọt ngào có chiếc má lúm gợi cho người xem nhớ đến những cảm xúc dịu dàng nhưng ngây ngô của tình yêu thời con nít…
Đan xen hành trình của ký ức là dòng chảy ngầm buồn vui lẫn lộn của kỷ niệm và sự mất mát không thể tránh khỏi của thời gian. Khi các nhân vật lớn lên, thế giới xung quanh thay đổi, họ buộc phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt của cuộc sống, bao gồm nỗi đau, buồn bã, chia ly và thất vọng...
Sách của Nguyễn Nhật Ánh khám phá sự phức tạp của tuổi thiếu niên bằng sự nhạy cảm và sâu sắc, đào sâu vào những niềm vui, nỗi buồn và những điều không chắc chắn đi kèm với quá trình chuyển đổi từ thời thơ ấu sang tuổi trưởng thành. Từ mối tình đầu và những nỗi đau cho đến việc tìm kiếm bản sắc và sự thuộc về, những câu chuyện của ông nắm bắt được những cảm xúc nguyên sơ và nỗi lo của việc làm người lớn. Trang sách ông viết phản ánh muôn hình vạn trạng của nỗi nhớ, nhắc nhở người đọc về bản chất phù du của tuổi trẻ và tầm quan trọng của việc trân trọng những ký ức đã hình thành nên cuộc đời chúng ta.
Mặc dù không có cao trào kịch tính hay cốt truyện phức tạp nhưng những câu chuyện của Nguyễn Nhật Ánh rất được lòng các nhà làm phim Việt Nam. Đối với trẻ em, sách của ông gợi lên niềm vui thuần khiết như khi mong mẹ trở về với một món quà đặc biệt từ buổi chợ quê. Đối với người lớn, truyện Nguyễn Nhật Ánh mang đến một hành trình hoài niệm, cho phép họ đắm mình trong những ký ức ngọt ngào, thanh bình của tuổi trẻ. Ông kể lại những khoảnh khắc này mà không cầu kỳ hay cường điệu, chia sẻ chúng bằng giọng nói nhẹ nhàng vừa quen thuộc vừa xa lạ.
Qua góc nhìn của Nguyễn Nhật Anh, tuổi thơ nở rộ tuyệt đẹp trên màn ảnh, để lại cho chúng ta cảm giác khao khát ngọt ngào lẫn đắng cay.
Xem thêm
• [Review sách hay] Âm nhạc và văn chương – Muôn mặt Murakami
• [Review phim] “Jeongnyeon: The star is born”: Không chỉ là câu chuyện nữ quyền và bản dạng giới
• [Review phim] “Heartstopper 3”: Tình yêu không chỉ có gam màu hồng
Những mối tình đầu
Những rung động đầu đời, những mối tình ban sơ là thứ tình cảm ăn sâu trong trang sáng tác của nhà văn xứ Quảng. Nó là huyết mạch giúp các nhân vật của ông vượt qua những thử thách và đau khổ của thời thơ ấu và tuổi thiếu niên. Cô gái đến từ hôm qua đan xen triết lý về tình yêu tuổi trẻ, còn Mắt Biếc gợi lên nỗi nhớ về một thời đã mất, về những cảm xúc thiêng liêng, khó nắm bắt giữa ranh giới tình bạn và tình yêu.
Ngoài thành công về mặt thương mại, các tác phẩm chuyển thể này còn phủ sóng mạnh mẽ trên mạng xã hội. Trong đó, Mắt biếc trở thành bệ phóng cho một thế hệ diễn viên trẻ tài năng như Trúc Anh, Trần Nghĩa. Câu chuyện tình yêu sâu sắc của bộ phim đã trở thành một hiện tượng lan truyền, truyền cảm hứng cho vô số bài đăng được chia sẻ, bản phối lại nhạc phim…
Có thể thấy, trong những câu chuyện của Nguyễn Nhật Ánh, dù nhắm đến thanh thiếu niên hay người lớn trẻ tuổi, đều đi sâu vào những cảm xúc ngọt ngào lẫn đắng cay của mối tình đầu – ngây thơ nhưng pha chút buồn. Hầu như tất cả các nhân vật do ông tạo ra đều vật lộn với những giấc mơ tình yêu chưa thành hiện thực.
Trong Đi qua hoa cúc, một chàng trai trẻ bị thu hút bởi một cô gái lớn tuổi hơn và chứng kiến cô rời xa cuộc sống của anh. Tình yêu của Ngạn dành cho Hà Lan trong Mắt Biếc kéo dài hàng thập kỷ, bắt đầu từ thời thanh xuân cho đến khi chạm ngõ tứ tuần. Trong Hạ đỏ, một cậu học sinh trung học chạy qua những cánh đồng đầy ắp kỷ niệm, nước mắt lăn dài khi biết rằng người mà anh yêu sẽ phải kết hôn vào mùa Hè này…
Tình yêu trong sách Nguyễn Nhật Ánh đôi chút bi thương nhưng thường thuần khiết và hồn nhiên, gợi cho người xem nhớ về tình yêu ngây thơ và trong sáng của thời “ông bà anh” – thế hệ 8X, 9X với màu sắc hoài niệm và gợn buồn. Đó là giai đoạn đặc biệt khi trái tim khám phá những cảm xúc mới. Cảm giác rung động đi kèm hồi hộp và niềm vui, khiến những đứa trẻ dần dần thay đổi, hoàn thiện hơn.
Sức hút của những điều không hoàn hảo
Các tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh khéo léo gợi lên vẻ đẹp của tuổi trẻ, tràn ngập cảm giác hoài niệm về quá khứ. Những điều bình thường, dung dị này mang đến chiều sâu cho những câu chuyện của ông, khiến chúng được độc giả ở mọi lứa tuổi đồng cảm.
Văn phong của ông nắm bắt được bản chất của cuộc sống thường ngày, thu hút người đọc bằng cách miêu tả gần gũi và gợi cảm về những trải nghiệm của con người. Thường tập trung vào trẻ em, những câu chuyện của Nguyễn Nhật Ánh cộng hưởng với người lớn thông qua những khoảnh khắc và trải nghiệm phổ biến trong quá trình trưởng thành.
Đó là chuyện về Thường, cậu học trò nhỏ mồ côi cha đi bán kẹo kéo, cô bé bán bong bóng Tài Khôn và ước mơ trở thành những người tử tế trong Bong bóng lên trời, hay là người anh nông nổi đấu tranh với sự nhỏ nhen và ích kỷ của trẻ con trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh hay cậu bé Chuẩn chưa bao giờ làm văn trên điểm bốn trong Trại hoa vàng…
Mỗi nhân vật với những khiếm khuyết riêng đang đấu tranh để trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình đã truyền cảm hứng tích cực tới độc giả. Những thông điệp nhẹ nhàng về lòng nhân ái và lòng vị tha cùng kể chuyện giàu cảm xúc giúp những câu chuyện này tạo được tiếng vang với trẻ em, thậm chí ông bà, cha mẹ… Đọc sách của Nguyễn Nhật Ánh giống như trở về nhà; độc giả được mang cho một góc nhìn mới về cuộc sống thường ngày, được nhắc nhở rằng bên dưới xô bồ và sự hỗn loạn của thế giới là một kho báu của những điều diệu kỳ đang ẩn giấu.
Nhóm thực hiện
Bài: Hoàng Thúy Vân
Ảnh: Tổng hợp
