Sài Gòn trong truyện của nhà văn Lê Văn Nghĩa
[Tạp chí Phái đẹp ELLE 4/2017] Cựu chủ biên tờ Tuổi trẻ cười Lê Văn Nghĩa được biết đến với danh xưng nhà văn trào phúng. Vậy nên, nhiều người ngạc nhiên khi những tác phẩm ông in gần đây lại có cái nhìn trong veo, thể hiện một góc hoàn toàn khác về Sài Gòn xưa.
Sinh năm 1953, tại Chợ Lớn – Sài Gòn, nhà văn Lê Văn Nghĩa là chủ biên ấn phẩm Tuổi trẻ cười từ năm 1975 đến lúc về hưu, bằng các bút danh Điệp Viên Không Không Thấy, Hai Cù Nèo. Ông được xem là cây viết đặc sắc của thể loại trào phúng với gần 20 ấn phẩm, như: Nô Tế Bồ, Tào lao xịt bộp, Chuyện chán phèo, Nếu Adam không có xương sườn,…
Sài Gòn xưa qua Mùa Hè năm Petrus; Chú chiếu bóng, nhà ảo thuật, tay đánh bài và tụi con nít xóm nhỏ Sài Gòn năm ấy của Lê Văn Nghĩa là hoài niệm về một Sài Gòn yên bình vào đầu những năm 60. Bối cảnh truyện loanh quanh khu vực Chợ Lớn – nơi nhà văn lớn lên trong một xóm nghèo, với những người bạn học con nhà nghèo nhưng biết thương yêu nhau và hiếu học. Từ câu chuyện của tụi con nít, bọn học trò nghịch ngợm, tác giả tái hiện không gian sinh hoạt của Sài Gòn một thời với lời ăn tiếng nói hàng ngày. Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, tay viết về tuổi hoa niên “trùm” hiện nay, khi đọc truyện Lê Văn Nghĩa đã không khỏi ngạc nhiên: “Những sinh hoạt, nghề nghiệp, lời ăn tiếng nói của một vùng đất, một thời đại hiện lên sinh động như cuốn phim tư liệu. Đọc truyện thiếu nhi của Lê Văn Nghĩa mà có cảm giác như đọc sách biên khảo của Sơn Nam hay Vương Hồng Sển”. Điều đó cho thấy Lê Văn Nghĩa rành Sài Gòn như “ma xó”.
Nhưng, truyện của Lê Văn Nghĩa đâu chỉ đào sâu vào ký ức của một ông già về bạn bè, thầy cô, những địa danh, nơi chốn đã lùi vào quá vãng. Nó còn là sự neo giữ những lề lối, ứng xử nền nếp và tình cảm “trọng nghĩa khinh tài”, cái nghĩa của người Sài Gòn một cách hồn nhiên, giản dị. Bảo Ninh phải thốt lên: “Không đến nỗi ngã ngửa ra vì sửng sốt, song tôi thấy ngạc nhiên vô cùng trước thực cảnh của Sài Gòn, nhất là của các trường học ở Sài Gòn thuở xưa hiện lên trên trang sách. (…)Làm sao mà nhà văn và các bạn đồng niên lại có thể được hưởng môi trường giáo dục học ra học, chơi ra chơi, trò ra trò, thầy ra thầy như vậy?”.
Trong tập truyện dài vừa phát hành Tụi lớp nhứt trường Bình Tây, cây viết máy và con chó nhỏ, những người yêu Sài Gòn sẽ gặp lại mảnh đất này với bối cảnh cũ, con người xưa như nhà ảo thuật Lê Văn Quý (cha của nghệ sĩ Mạc Can), tờ Sài Gòn mới, nghệ sĩ Bạch Tuyết; các rạp hát lừng danh một thời,… Trong đó, có sinh hoạt của dòng người di cư vào Nam từ 1954 ổn định cuộc sống bằng nhiều nghề lao động phổ thông. Và trên hết, vẫn là cái tình của người Sài Gòn dành cho nhau, giản dị, hào sảng và đầy nghĩa khí. Sài Gòn trong truyện Lê Văn Nghĩa cũng như Sài Gòn hiện nay luôn rộng mở, hồn hậu và bao dung cho những ai yêu quý vùng đất này.
—
Xem thêm
Bộ sách chuyên khảo về các tỉnh Nam Kỳ được NXB Trẻ ấn hành
Góc nhìn về tình yêu qua các tác phẩm văn học kinh điển
Virginia Woolf, người đặt nền móng cho lý thuyết phê bình nữ quyền luận trong văn học
Trần Hoàng Nhân (Nguồn: Tạp chí Phái Đẹp ELLE)
