LẶNG LẼ TỎA SÁNG
Trở lại sau khoảng 1 năm hoàn toàn im ắng vì các bê bối, HFDA tuy đã thông báo sẽ tăng gấp đôi số lượng thành viên và đa dạng hơn thành phần cơ cấu, thế nhưng kết quả vẫn chưa thật sự thay đổi. Điều này dễ thấy trong các đề cử Phim hay nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất, khi hoàn toàn thiếu vắng bóng dáng nữ giới.
Sự thiếu vắng này không phải do các tác phẩm mà họ cầm trịch không xuất sắc. Ta có The Women King vô cùng ấn tượng với màn hóa thân của Viola Davis kể về đoàn quân “Amazon” đậm đặc văn hóa Phi châu. Đó còn là She Said – thước phim tái hiện lại sự nổi dậy của #Metoo, với sự góp mặt của Carey Mulligan sau Promising Young Women vô cùng nổi bật mùa giải năm ngoái.
Không quá bất ngờ, cả Dương Tử Quỳnh và Cate Blanchett đều được vinh danh ở những hạng mục cao quý: Nữ chính xuất sắc nhất phim điện ảnh hài kịch/nhạc kịch và Nữ chính phim chính kịch xuất sắc nhất. Dù đạt được giải thưởng ở độ tuổi 60 và có phần chậm trễ so với thế hệ “đàn em” như Củng Lợi, Chương Tử Di… nhưng cuối cùng, đây chính là sự công nhận xứng đáng dành cho nữ diễn viên Dương Tử Quỳnh sau bao nhiêu năm cống hiến hết mình cho bộ môn nghệ thuật thứ Bảy.
Về phía Blanchett, với chiến thắng mới, cô đã góp mặt vào trong danh sách những người chiến thắng hạng mục Nữ chính đến tận 3 lần, sánh ngang với các huyền thoại Meryl Streep, Jane Fonda và Ingrid Bergman. TÁR là phim chính kịch nặng về tâm lý, và nó dường như bao hàm tất cả vai diễn cô từng thử qua. Trong Blue Jasmine, Carol… Blanchett cũng đã tự học piano, điều khiển dàn nhạc, tham gia sáng tác nhạc nền… Một sự đầu tư vô cùng hiếm thấy cho một vai diễn tương đương với Natalie Portman hơn 10 năm trước với Thiên nga đen.
NGƯỜI MẸ TRUYỀN THỐNG
Có một điểm chung là cả Evelyn Wang và Lydia Tár ban đầu đều không được gán cho vai nữ. Như Dương Tử Quỳnh thừa nhận, nếu đi theo cách truyền thống (giao vai diễn cho nam giới đảm nhận) thì việc kêu gọi tài chính cũng như thu hút người xem sẽ dễ dàng hơn. Thế nhưng, đến khi bắt tay thực hiện, nhà sản xuất và các đạo diễn đều phát hiện ra nó sẽ không xuất sắc nếu đi theo hướng đó. Do đó, cả hai vai diễn tuy được đảm nhiệm bởi những phụ nữ, nhưng ở đâu đó nó lại hàm chứa ý đồ lớn hơn, về sức mạnh, nữ quyền cũng như bình đẳng giới.
Với Everything Everywhere All At Once, đó là một Evelyn Wang gợi nhắc đến những phụ nữ châu Á, những bà, những mẹ vô cùng thân thương và gần gũi. Sinh trưởng trong một “cái nôi” hoàn toàn truyền thống, ở tuổi đôi mươi Evelyn đã phản kháng lại và vươn mình đến tình yêu và giấc mơ Mỹ. Tuy thế, mọi thứ lại không hề dễ dàng, để rồi cô phải chứng tỏ bản thân mọi lúc mọi nơi, với người bố già, với người chồng đảm và một đứa con mình mất kết nối.
Điều này dường như khá giống với Dương Tử Quỳnh ở mặt tiểu sử. Như bà từng nói, đây là vai diễn mà cô đã đợi hơn 40 năm để được thể hiện. Trong bài phát biểu khi lên nhận giải, cô đã nhắc đến nhiều thập kỷ trước khi lần đầu tiên đến Hollywood và chuyện học ngôn ngữ Anh trong hơn 13 giờ bay. Quá trình làm nghề của Dương Tử Quỳnh là cuộc chật vật để chứng minh bản thân, thế nhưng, những nỗ lực của cô không phải lúc nào cũng được ghi nhận bởi các định kiến đã từng tồn tại nhiều năm trước đó.
Evelyn trong những cảnh đầu là người “đàn ông” đích thực của gia đình. Người chồng lui về hậu phương trông nom những việc bếp núc, còn mình điều hành cửa hàng giặt là. Đau đầu với những thứ thuế và chuyện làm ăn không được như ý… bộ não của người phụ nữ mang nhiều “tính nam” giờ đây còn phải đối chọi với một vấn đề nặng tính “phụ nữ”, đó là Joy – cô con gái tìm hết mọi cách để bứt ra khỏi những sự kìm kẹp của gia đình.
Mối quan hệ giữa mẹ con họ là hình ảnh kinh điển về những khoảng cách giữa các thế hệ, và còn nặng nề hơn nữa khi nhà Wang là một gia đình nhập cư. Kịch bản với những “bước nhảy” vượt không-thời gian, đưa Evelyn viếng thăm nhiều lựa chọn phản ánh phần nào giấc mơ cũng như hoài vọng mà cô đã từng chối bỏ, để dành trọn cuộc đời cho gia đình nhỏ của mình.
Do đó Everything Everywhere All At Once với kịch bản đặc biệt cho thấy những hy sinh, chọn lựa cũng như giấc mơ mà nhiều phụ nữ đã phải từ bỏ. Với việc đảo ngược các định kiến giới, bộ phim cho thấy dù có ở đâu và thời đại nào thì người phụ nữ vẫn có khả năng làm được những việc hết sức phi thường.
Xem thêm
• 10 phim Hàn chuyển thể từ webtoon không nên bỏ qua trên Netflix
• Xoắn não và hồi hộp với 14 bộ phim Hàn kinh dị, giật gân trên Netflix
• 5 màu sắc thường thấy làm nên thành công của những bộ phim Hàn
“QUÁI KIỆT” QUYỀN LỰC
Độc đáo và mới lạ, vai Lydia Tár của Cate Blanchett là sự “nam tính hóa” mà khán giả ít được chứng kiến trong các vai diễn ở Hollywood. Nhân vật cô thể hiện là người nhạc trưởng gặt hái nhiều thành công và nhận được sự chú ý mọi lúc mọi nơi bởi tài năng cảm thụ âm nhạc vượt trội. Thế nhưng, cũng như bao người bình thường khác, Lydia cũng có nhiều điểm yếu, và đó chính là nhục cảm và những lạc thú không thể cưỡng lại.
Việc đặt Lydia với giới tính nữ trong một tầng lớp hoàn toàn tri thức cho thấy nhiều nét tương đồng với nhân vật David Lurie trong cuốn tiểu thuyết Ô nhục của nhà văn Nam Phi đoạt giải Nobel – J.M.Coetzee. Trong tác phẩm đó, David là một giáo sư văn chương, và vì những cuộc phiêu lưu tình ái mà phải đứng trước “tòa án khoái lạc” – là sự phán xét có phần thủ cựu từ những đồng nghiệp. Do đó, dù thuộc giới nào thì những lạc thú và sự nhạy cảm sẽ luôn xuất hiện, dễ dàng xô đổ bất cứ ai.
Lydia đã được khắc họa như một người say mê quyền lực, với những bộ cánh hoàn toàn nam tính và áo choàng dài như để thể hiện sự to lớn, quyền uy, từ đó áp chế những người yếu thế và dưới cơ mình. Cũng không ít lần trong bộ phim này cô nói tiếng Đức, chỉ huy dàn nhạc Berlin, và có đôi lần nhắc đến Hitler… Điều này dường như cho thấy rằng không ai có thể cưỡng lại sức hút của đỉnh cao và vinh quang.
Cô cũng ưu ái mối quan hệ riêng, đẩy đi những kẻ “chướng mắt” cũng như vô cùng cảm tính trong các quyết định. Nếu là một người đàn ông, liệu cô có phải tỏ ra “to lớn”, có phải đối mặt với những mối lo thường trực… để rồi thao thức vì những bí mật cũng như trăn trở làm sao để giữ vững vị thế mà khó khăn lắm cô mới vươn đến được?
Thuộc về hai trường hợp hoàn toàn trái ngược, nếu Evelyn chìm trong “vũng lầy” gia đình và phải gác lại những giấc mơ, thì Lydia lại đạt được thành công cho riêng mình nhưng không dễ dàng níu giữ nó. Cả hai vai diễn đều đến gần với cốt lõi quyền lực, với gia đình, với sự hy sinh, rằng trong cuộc đời, nếu theo đuổi hay đạt được một thứ gì đó, ta buộc phải đánh đổi bằng nhiều thứ khác. Chúng ta có thể sẽ phải đối mặt với sự cô độc, sự tuyệt vọng và đôi khi là cả sự bội phản.
TÁR đại diện cho hình ảnh của những người phụ nữ thành công và vươn đến được đỉnh cao của danh vọng và quyền lực, nhưng bản thân họ cũng phải đối mặt với những rủi ro và thách thức, khi những người xung quanh luôn âm thầm muốn loại bỏ họ. Suy cho cùng, dù có mạnh mẽ, có kiên cường như thế nào, trong đêm tối, họ vẫn quay về với “tính nữ” bên trong mình, vẫn phải đối mặt với những nỗi sợ và trở về với dáng vẻ mong manh.
Có thể nói rằng tuy chưa có nhiều đề cử cho Đạo diễn nữ, nhưng sự tỏa sáng của Dương Tử Quỳnh và Cate Blanchett cũng đã mở ra những góc nhìn mới về tính nữ, về những vai trò mà họ đảm nhiệm. Họ đã làm chủ được số phận, và quan trọng nhất là được lựa chọn cuộc đời của mình dẫu đó là sự hy sinh hay khát vọng vươn đến những phương trời xa hơn.
Nhóm thực hiện
Bài: Ngô Thuận Phát
.svg){kind=icon}
