Từ búp bê Barbie đến Nhà Trắng – Quyền lực của mái tóc vàng

Nhuộm tóc màu vàng có ý nghĩa gì đối với phụ nữ phương Tây và thậm chí cả phụ nữ phương Đông? Thu hút những tiếng mời gọi trên đường phố? Thay đổi nhân dạng từ bên ngoài? Mái tóc vàng sẽ trao cho bạn một buổi hẹn hò lãng mạn? Một chuyện tình thế kỷ ở Nhà Trắng?

Đối với nhà thơ – họa sĩ Claudia Rankine và nhiếp ảnh gia John Lucas, phân tích hiện tượng tóc vàng là một nhiệm vụ trải dài nhiều năm. Họ đã đi khắp các cửa hàng tạp hóa và sân bay, ở lễ hội Brooklyn’s Afropunk hay Hội Nghị Cộng hòa Quốc gia Mỹ ở Cleveland, tiếp cận những người lạ có mái tóc vàng, hỏi họ nhiều câu hỏi và chụp ảnh tóc của họ. Lucas nói: “Nhiều người không biết rằng chỉ có 2 phần trăm dân số thế giới có tóc vàng tự nhiên”. Bản chất hiếm có của mái tóc vàng – kết quả của đột biến gen ở Bắc Âu và đã duy trì hơn 11.000 năm – đã thu hút phần đông thế giới và thu nạp nhiều tín đồ với những công thức làm sáng tóc xuất hiện nhiều thiên niên kỷ trước. Vậy còn những yếu tố nào khác củng cố giá trị xã hội này không?

Rankine, tác giả của cuốn sách xuất bản năm 2014 – Citizen: An American Lyric, gây nên nhiều cuộc tranh cãi về người da trắng. Viện Racial Imaginary Institute ở New York, Mỹ – một tổ chức Rankine đồng sáng lập – hỗ trợ kinh phí cho một loạt phim ở BAM mùa Hè này, cũng những chương trình nghệ thuật ở triển lãm Kitchen and Jack Shainman. Tham gia chương trình này, Rankine và Lucas mở triển lãm mang tên Stamped. Những chiếc tem xinh xắn ở triễn lãm in hình mái tóc vàng đủ kiểu và với nhiều sắc thái; từ tóc thẳng, xoăn, đến đầu đinh và từ sắc bạch kim đến vàng đồng. Những đoạn băng từ các buổi phỏng vấn trên đường phố của Rankine tràn ngập không gian.

Có nhiều lý do người ta nhuộm tóc vàng: để trông trẻ hơn, nổi bật hơn, thu hút hơn. Thế nhưng trong giai đoạn căng thẳng ngày càng tăng trong vấn đề chủng tộc, điều này mang ý nghĩa gì? Chúng ta đều có khả năng lựa chọn và làm điều mình muốn, nhưng điều gì sẽ xảy ra khi điều chúng ta muốn lại là một tội lỗi chung của cộng đồng về giá trị chủng tộc?

Xu hướng

Một số phụ nữ, đặc biệt là người của công chúng, chia sẻ họ đã từng được khuyên nhuộm tóc màu vàng để được yêu thích hơn, dịu dàng hóa hình ảnh cá nhân. Trước khi trở thành chính trị gia, Hillary Clinton không phải là một phụ nữ tóc vàng. Tóc tự nhiên của bà có màu ngả về nâu hơn. Thế nhưng trong cuộc đời chính trị của mình, bà hầu như lúc nào cũng để tóc vàng. Sau đó, hình ảnh đầu tiên mọi người thấy bà sau cuộc tranh cử, khi Clinton đang đi bộ trong rừng, là những mảng tóc bạc tự nhiên của bà. Khi đó người ta kêu lên: “Ồ, Hillary thật đây rồi”.

Dự án Stamped được phát triển trong thời gian trước khi Tổng thống Donald Trump đắc cử, khi hầu hết phụ nữ của Đảng Cộng hòa và trên truyền hình bỗng đều có mái tóc vàng. Trên kênh Fox News, hầu như tóc của tất cả nữ phóng viên đều vàng. Trên báo The Cult, Amy Larocca viết một bài báo về vấn đề này mang tên Peroxide chính trị, Ưu thế của tóc vàng. Cùng lúc đó, xu hướng nhuộm tóc vàng bùng nổ. Beyoncé, Jennifer Lopez… và nhiều phụ nữ khác đều chạy theo xu hướng này. Trên The New York Times, Andrea Cheng viết một bài về lý do tại sao số phụ nữ Mỹ gốc Á tẩy tóc ngày càng tăng. Điều đó chứng tỏ Rankine và Lucas không phải là những người duy nhất từng khai thác chủ đề này.

Lý do phụ nữ nhuộm tóc vàng

Điều thú vị là hầu hết mọi người đều không nghĩ mái tóc vàng có liên hệ đến chủng tộc da trắng. Phụ nữ trên 50 tuổi nói: “Màu tóc vàng che đi tóc bạc của tôi”. Phụ nữ trẻ hơn thì nói: “Đó là cách thể hiện bản thân”. Rankine cho rằng điều này thật khó tin. Mái tóc vàng đã luôn được dùng để chỉ người da trắng, để gợi ý về đặc quyền chủng tộc, sự thu hút, cái đẹp. Có vẻ như họ không muốn thừa nhận mình đang đi theo một tiêu chuẩn cái đẹp đã hiện diện từ khi họ vừa sinh ra – ở búp bê Barbie, trên mọi kênh truyền hình. Người ta không nhận ra rằng búp bê Barbie được tạo ra dựa trên hình ảnh búp bê “gái gọi” Lilli của Đức – lý do tại sao thân hình búp bê Barbie lại nảy nở như vậy. Bên cạnh đó, những Doris Days và Marilyn Monroe và nữ chính trong phim của Hitchcock cũng góp phần phổ biến tiêu chuẩn này.

Tuy nhiên, trong thời đại mà “bạn có thể trở thành bất kỳ ai bạn muốn”, người ta có một cảm giác thôi thúc muốn thể hiện bản thân mình. Chúng ta cần hiểu rõ động lực và lý do của hành động, nhưng để cho con người thể hiện bản thân cũng quan trọng không kém. Một mặt, “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” cũng có nghĩa là “Làm cho nước Mỹ toàn người da trắng trở lại”. Mặt khác, Millenials, thế hệ Z xem tóc vàng như là một hành động chống đối và nổi loạn. Điều gì sẽ xảy ra nếu như hai động lực này cùng thúc đẩy một thứ và đều đạt được mục tiêu?

BÀI LIÊN QUAN

Những sao nữ chứng minh nét yêu kiều của kiểu tóc ngắn

Bí quyết của sao | 05/07/2018

Ưu thế của mái tóc vàng

Thêm vào đó, phụ nữ thường nghĩ tóc màu vàng sáng trẻ trung và hấp dẫn hơn, nhưng tại sao tóc vàng lại trẻ trung và hấp dẫn hơn? Có giả thiết rằng đó là vì những đứa trẻ da trắng thường có tóc vàng khi còn nhỏ và sau đó tóc dần chuyển đậm màu khi chúng lớn lên. Tuy nhiên, cũng có những đứa trẻ sinh ra tóc đen, nhưng chẳng ai tìm về mái tóc đen để trẻ trung hơn cả. Trong kết quả phỏng vấn của Rankine và Lucas, mọi người cảm thấy họ được đối xử tốt hơn khi họ tóc vàng. Đặc biệt đối với phụ nữ da trắng, họ nhận thức rõ rằng đàn ông và cả phụ nữ đối xử với họ tử tế hơn khi tóc họ màu vàng.

Quản lý một bảo tàng từng kể với Rankine về câu chuyện lúc nhỏ của chị. Bạn bè của mẹ chị thường nói với chị: “Tóc con không đủ sáng rồi. Sau dậy thì tóc con sẽ chẳng vàng nữa đâu”. Cứ như là: “Mày nghĩ mày đặc biệt à? Điều đó sẽ không trường tồn mãi đâu”. Rõ ràng, mái tóc vàng có giá trị trong xã hội ở một mức nào đó.

Rankin bày tỏ mình không muốn phán xét một ai cả. Chị còn muốn nhuộm tóc vàng trước triển lãm để thể hiện thái độ không phán xét của mình. Chị nghĩ mọi người nên được phép làm điều họ muốn. Dự án của chị chỉ có mục đích đơn thuần đặt ra một câu hỏi.

—

Xem thêm:

Giữ màu tóc tông lạnh chuẩn với dầu gội tím

Bí mật đằng sau mái tóc rực rỡ tựa ánh dương của Amanda Seyfried